W 1928 rozpoczęto budowę, zakończoną w 1929 r.

Stanowiąca dominantę w krajobrazie południowej części miasta 57-metrowa wieża szybu „Krystyna” nie istniejącej już kopalni węgla kamiennego „Szombierki” („Hohenzollern”, „Paulus-Hohenzollern”) powstała w 1928 r. w miejscu pierwotnej wieży szybu „Kaiser Wilhelm” z 1873 r. Była to pierwsza na Górnym Śląsku wieża basztowa z elektrycznymi maszynami wyciągowymi, umieszczonymi na głowicy. 

Szyb Krystyna

Basztowa wieża przypominająca młot górniczy jest złożona z prostopadłościennych brył trzonu i głowicy. Symetryczny budynek zbudowano na planie prostokąta, został przykryty dwuspadowym dachem, osadzony na stalowej konstrukcji. Stalowa konstrukcja wieży wyciągowej jest niewidoczna z zewnątrz, gdyż fasada została wymurowana z nietynkowanej cegły klinkierowej. Ambitny charakter konstrukcji nowej wieży w zamyśle twórców miał podkreślać układ pionowych linii, w jakie układają się pasy okien (po jednym na węższej części trzonu i po dwóch na szerszej).

Wyposażenie:
W górnej części wieży znajdują się, podlegające ochronie, zabytkowe pozostałości dwóch elektrycznych maszyn wyciągowych:
• maszyna wyciągowa przedziału zachodniego z 1928 roku – z tarczą typu Koepe o średnicy 6,5 m
• maszyna wyciągowa przedziału wschodniego z 1933 roku – z tarczą typu Koepe o średnicy 7 m
Podzespoły mechaniczne wyprodukowała firma Vereinigte Oberschlesische Hüttenwerke AG, zaś elektryczne – Brown Boveri & Cie AG Mannheim.

Obie maszyny były zasilane w układzie Leonarda.
Ponadto w wieży znajdowały się: suwnica o udźwigu 30000 kg oraz winda.

Szyb Krystyna i wieża wyciągowa Ewa

W drugiej połowie XVIII wieku zbudowano pierwszą, prymitywną kopalnię węgla kamiennego. W 1826 roku Szombierki kupił przemysłowiec śląski, Karol Godula i wzniósł tutaj swój pałac. Jego spadkobierczynią została przybrana córka Joanna Gryzik, nobilitowana przez króla pruskiego jako von Schomberg Godulla, a po zamążpójściu – hrabina Schaffgotsch. To właśnie z jej inicjatywy ruszyła w Szombierkach, w 1870 roku, nowoczesna kopalnia „Hohenzollern”, na potrzeby której w latach 1870-1873 wydrążono szyby: wydobywczy „Kaiser Wilhelm” i sąsiedni, odwadniający, „Hohenzollern”.

W 1928 roku starą wieżę szybu „Kaiser Wilhelm” zastąpiono modernistyczną wieżą basztową o wysokości 57 metrów (szyb „Krystyna”). Wymurowano ją z cegły i nadano przybliżony kształt młota górniczego – pyrlika. Na węższym trzonie położono szerszą, betonową płytę, na której posadowiono górną część wieży. Okna tworzą pionowe ciągi. W środku pracowały pierwsze na Śląsku elektryczne maszyny wyciągowe, umieszczone na głowicy. Miały one moc 2700 i 2400 KM i pochodziły z zabrzańskiej Huty Donnersmarck. Maszyny napędzały koła o średnicy sięgającej 7 metrów! W 1945 roku nazwę kopalni zmieniono na „Szombierki”, a szybu na „Krystyna”.

Zakład zamknięto w 1997 roku, a większość jej infrastruktury rozebrano w 2001 r.

Po likwidacji kopalni Szombierki rozebrano część obiektów w 2000 roku, pozostawiono wieżę wyciągową szybu Ewa oraz budynek wieży wyciągowej szybu Krystyna. Budynek został on wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego w 2004 roku. Przy szybach znajduje się duży podziemny schron przeciwlotniczy, który wpisano do gminnej ewidencji zabytków Bytomia w 2020 roku.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj