Czas powstania

druga połowa XIX w.

Macewa z terenu kirkutu w Nowym Warpnie. Fot. Anna Twarowska

Cmentarz położony jest na terenie leśnym, na wzgórzu po prawej stronie od obecnie używanego cmentarza komunalnego. Tuż za bramą po prawej stronie usytuowane są macewy, prawdopodobnie należące do rodziny właścicieli domu towarowego działającego przed wojną w Nowym Warpnie i innych osób z ówczesnej społeczności żydowskiej.

Pośrodku znajdują się groby ewangelickie i katolickie – już powojenne. Zachowane epitafia umożliwiają identyfikację niektórych grobów. W trzeciej części cmentarza, do której prowadzi wąska ścieżka, zostały pochowane nieochrzczone dzieci. Ich maleńkie, niknące nagrobki sprawiają wstrząsające wrażenie.

Miejsce pochówku nieochrzczonych dzieci – usytuowane w tylnej części cmentarza. Obecnie widoczne są już tylko trzy nagrobki. Fot. Anna Twarowska

Cmentarzem tym od wielu lat wolontariacko opiekuje się p. Barbara Wiktorowska, której wiedzę o pochowanych na nim ludziach przekazała jej matka. Odwiedzają go także nowowarpieńscy harcerze uczący się dbałości o pamięć pokoleń.

Część ewangelicka i katolicka. Wiele grobów powstało w latach powojennych. Fot. Anna Twarowska

Kirkut został oznaczony na mapie z lat 70 XIX w. Utworzony został na potrzeby maleńkiej żydowskiej społeczności osiadłej w Nowym Warpnie w 1812 roku. Od roku 1945 do 1948 polscy osadnicy korzystali z macew chowając w ich obrębie swoich zmarłych. Potem obszar cmentarza poszerzono, a następnie zaprzestano jego użytkowania.

Teren przeszedł pod zarząd leśnictwa. Podczas prac leśnych część grobów została bezpowrotnie zniszczona. Fragmenty macew rozrzuconych po wzgórzu zostały w 2021 roku odnalezione i częściowo zidentyfikowane przez zespół dr M. Łuczaka z Pomorskiego Towarzystwa Historycznego. Jedna z odnalezionych macew należy do Abrahama Moritza, dziadka mistrza szachowego Bruno Moritza urodzonego w Nowym Warpnie 10 stycznia 1898 roku. Miejsce to ze względu na nawarstwienie kulturowe i skomplikowaną historię tych ziem niewątpliwie kryje jeszcze niejedną tajemnicę.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj