Czas powstania
Nieznany
Opis cech fizycznych
Pomnik znajduje się znajduje się przy drodze Biłgoraj – Rapy Dylańskie. Pomnik znajduję się za torami kolejowymi, po prawej stronie (jadąc od strony Biłgoraja), w lesie, w odległości kilkudziesięciu metrów od drogi. Składa się z metalowego krzyża oraz płyty kamiennej, na której widnieją nazwiska zamordowanych osób.
Miejsce to niekiedy potocznie nazywa się zamojskim lub biłgorajskim Katyniem. Jest to miejsce pamięci z czasów II wojny światowej – egzekucji 65 osób zamordowanych przez hitlerowców 4 lipca 1944 roku.
Corocznie odbywają się tu uroczystości religijne i patriotyczne upamiętniające wydarzenia. Obecnie patronat społeczny nad obiektem sprawuje Zespół Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących w Biłgoraju.
Opis historyczny
Pomnik oraz krzyż upamiętniają zbrodnię z 1944 roku, kiedy to Niemcy zamordowali tutaj partyzantów AK i BCh oraz działaczy ruchu oporu i mieszkańców. Zamordowani zostali mężczyźni w różnym wieku oraz jedna kobieta – Wanda Wasilewska.
Pod koniec czerwca 1944 roku partyzanci z okolic Biłgoraja zostali otoczeni w lasach Puszczy Solskiej przez duże siły Wehrmachtu w ramach akcji „Sturmwind II”. „Kocioł” został zamknięty na bagnistych terenach pod Osuchami. Kilkudziesięciu partyzantów, którzy trafili tam do niewoli, przetrzymywanych było przez kilka dni w siedzibie Gestapo w Biłgoraju. W dniu 4 lipca 1944 roku zostali przewiezieni do lasku pod miastem i rozstrzelani, po czym wrzucono ich do masowej mogiły o wymiarach 3 metry na 7 metrów. Z transportu udało się uciec tylko jednemu partyzantowi, Zygmuntowi Hanasowi ps. „Wilczur”, który schronił się w przysiółku Zagumnie.
Z protokołu oględzin zwłok wynika, że więźniowie przed egzekucją byli brutalnie bici. Wiązano ich po pięć osób grubym drutem, a następnie rozstrzeliwano strzałami w plecy. Kilku z nich zmarło w wyniku braku powietrza spowodowanego przysypaniem ziemią. Większość byli to ludzie młodzi. Ciała poległych pochowano na cmentarzach parafialnych.
