Czas powstania: przełom XIV w.
Opis kontekstów historycznych:
Będziński zamek jest wizytówką miasta i dumą mieszkańców Zagłębia Dąbrowskiego. Posadowiony na Górze Zamkowej, u podnóża rzeki Czarnej Przemszy, dumnie i majestatycznie dominuje w pejzażu miasta. Ulokowanie zamku miało strategiczne znaczenie w związku z utratą Śląska i jego przejściem pod panowanie Korony Czeskiej. Granicę między Państwami wyznaczała rzeka. Pełnił on również ważną rolę, z uwagi na przebiegający przez Będzin szlak handlowy do Krakowa. Osadnictwo na terenie Będzina rozpoczęło się w wieku IX. W nieodległym czasie na późniejszym wzgórzu zamkowym wzniesione zostało grodzisko. Badania archeologiczne wykazały ślady wału podegrodzia oraz półziemianek.
Pierwszym elementem zamku była kamienna wieża tzw. stołp. Jej powstanie przypisuje się czasom panowania Leszka Czarnego. Wieża stała się przyczynkiem do rozbudowy zainicjowanej przez Kazimierza Wielkiego. W latach 40-tych XIV stulecia, za jego panowania i z jego inicjatywy dobudowano zamek w postaci budynku mieszkalnego zwanego kasztelem, który składał się początkowo z zamku górnego, otoczonego dwoma pierścieniami murów oraz dolnego, wyposażonego w bramę wjazdową od strony północnej. Zamek od XIV do końca XVIII w. był siedzibą burgrabiów a później starostów królewskich. Obiekt był świadkiem wielu ważnych wydarzeń. Na zamku więziono pretendenta do polskiego tronu Maksymiliana Habsburga, uwolnionego dopiero po mediacjach nuncjusza apostolskiego Hipolita Aldobrandiego, późniejszego papieża Klemensa VIII. Wydarzenia te nazwano Paktami będzińsko – bytomskimi.
Na zamku gościli królowie: Henryk Walezy, Jan III Sobieski, August II Mocny i Stanisław August Poniatowski. Na przełomie XVII i XIX w zamek podupadł w ruinę. Odbudowany został w 1834 r. według projektu włoskiego architekta Franciszka Marii Lanciego, z inicjatywy hrabiego Raczyńskiego. W zamku miała mieścić się szkoła górnicza. W efekcie braku zgody ze strony władz carskich, zamek ponownie popadł ruinę. Taki stan rzeczy trwał do zakończenia II wojny światowej. W 1952 r. został odbudowany według projektu inż. Zygmunta Gawlika. Od roku 1956 zamek jest siedzibą Muzeum Zagłębia w Będzinie. Obiekt wpisany do rejestru zabytków województwa śląskiego.
Gmina Będzin,
województwo: śląskie, powiat będziński, region Zagłębie Dąbrowskie