Czas powstania: 1857 r.
Opis kontekstów historycznych:
Pozostałości zabudowań Cementowni Grodziec do dziś intrygują swoją niezwykłą architekturą, będąc jednocześnie miejscem ekstremalnej eksploracji przez miłośników dziedzictwa postindustrialnego oraz fotografów. Malowniczy obiekt jest bowiem w bardzo złym stanie technicznym, przez co jest miejscem niezbyt bezpiecznym dla zwykłych turystów. Nie brakuje jednak śmiałków, którzy z bliska chcą przyjrzeć się pierwszej w Polsce i piątej na świecie cementowni. Budowa cementowni zleciała rodzina Ciechanowskich ówczesnych właścicieli Grodźca, który dziś jest dzielnica Będzina. Pierwotnie zakład nazywał się Fabryka Portland – Cementu ,,Grodziec”, a jego budowa rozpoczęła się w roku 1856 r. Wpływ na jej lokalizację miało kilka czynników. Okolica Grodźca zasobna była w surowce niezbędne do produkcji cementu, a bliskość kolei Warszawsko Wiedeńskiej pozwalała na dogodny transport gotowego produktu. Przez dwadzieścia lat dyrektorem zakładu należącego do Jana Ciechanowskiego był inż. Emil Konarzewski. Swoje biuro oraz mieszkanie dyrektor zajmował w budynku administracyjnym na terenie zakładu. Obiekt był stale modernizowany. Do roku 1924 zmodernizowano młyny, dotychczasowe żarnowe zostały zastąpione kulowymi. Budowa pieca obrotowego pozwoliła zmienić metodę produkcji cementu na mokrą. Mocy produkcyjnych nie przerwała na nawet trwająca I Wojna Światowa.
Najprawdopodobniej z powodu pogarszającego się stanu zdrowia właściciela, obiekt został sprzedany belgijskim zakładom Solvay w Polsce. Nowy właściciel również rozwijał i modernizował zakład. Nowe obiekty przemysłowe zostały wykonane z żelbetu z konstrukcję ramową i żelbetową o wypełnieniu ceglanym. Cementownia posiadało własną parowozownię, kilka wąskotorowych parowozów oraz kamieniołomy. Okres poprzedzający wybuch II Wojny Światowej był najbardziej intensywnym w historii firmy. Nawet okres wojenny nie spowodował przestojów w produkcji, ponieważ zakład był eksploatowany przez niemieckiego okupanta. Po zakończeniu działań wojennych i odzyskaniu przez Polskę niepodległości oraz przeprowadzeniu niezbędnych napraw produkcja ruszyła pełna parą.
Najgorszy okres przyszedł w latach 70. Pobliska kopalnia Grodziec rozpoczęła eksploatację węgla w pobliżu utworzonego 1957 r. filara ochronnego. Wydobycie węgla pod obiektami cementowni, doprowadziło to uszkodzeń, stropów, filarów, słupów i innych elementów konstrukcji nośnej budynków na terenie cementowni. Eksploatacja górniczych wyrobisk metodą z zawałem stropu okazała się być wyrokiem na grodziecką Cementownię. W dniu 31 lipca 1979 r. całkowicie zaprzestano produkcji, a zakład formalnie przestał działać. Malownicze i intrygujące ruiny są dziś jedynie świadectwem poprzemysłowej wielkości Grodźca i plenerem dla miłośników ekstremalnej fotografii.
Gmina Będzin,
województwo: śląskie, powiat będziński,
region Zagłębie Dąbrowskie