- Czas powstania
pierwsza połowa XIV wieku
2. Opis cech fizycznych wprowadzonego Gminnego Cudu Regionu
Wieża Piastowska usytuowana jest na szczycie wzgórza Zamkowego w Ciesznie, w jego północno-zachodniej części. Jest to gotycka, murowana wieża, zbudowana w I połowie XIV w. z kamienia łamanego i ciosów kamiennych w narożnikach oraz w obramieniach otworów okiennych, w górnych partiach z cegły w układzie polskim. Wzniesiona jest na planie kwadratu, podpiwniczona rozległymi piwnicami częściowo zasypanymi, z których miało prowadzić podziemne wyjście poza mury zamkowe. to wieża pięciokondygnacyjna o wysokości 30 m, a na jej szczyt prowadzi 120 stopni. Mury w dolnych partiach grubości do 2 m, od wnętrza zwężają się ku górze uskokami. Okna prostokątne, zamknięte ostrołukowo lub półkoliście. W górnej części w XV w. nadbudowany ceglany ganek wsparty na solidnych kamiennych kroksztynach, z machikułami i blankami. Wieża pierwotnie była przykryta dachem namiotowym z oddzielnymi iglicami nad narożnymi wykuszami blank. Pod narożnymi wykuszami znajdują się cztery kamienne, gotyckie tarcze herbowe z końca XIV w. z orłami piastowskimi wydobytymi płytkim reliefem, według tradycji z warsztatu związanego z praskim mistrzem Piotrem Parlerem
3. Opis kontekstów historycznych
Wieża Piastowska to wieża obronna dawnego zamku książąt cieszyńskich na Górze Zamkowej w Cieszynie, jedna z czterech niegdyś tam istniejących i jedyna zachowana do dziś.
Wieża Piastowska została wybudowana w pierwszej połowie XIV wieku, stanowiła część zamku górnego i jako jedna z czterech wież była istotnym elementem systemu obronnego cieszyńskiego zamku w czasach Piastów. Wieża została nadbudowana została w drugiej połowie XIV wieku i ozdobiona narożnymi tarczami herbowymi z orłem piastowskim. Pod koniec XV wieku została nadbudowana o kolejną kondygnację z hurdycjami i blankowaniem wykonanymi z cegły, a całość została nakryta wysokim dachem namiotowym. Część podziemna głęboka na ok. 6 metrów stanowiła w przeszłości lochy. Część dolna jest szeroka na 9 metrów i wysoka na 10 metrów. Ta część wieży mieściła pomieszczenia gospodarcze. Część środkowa pełniła funkcje mieszkalne i była wysoka na 15 metrów i szeroka na 8,5 metra. Najwyżej położona kondygnacja, wysokości 4 metrów miała funkcję obroną. W średniowieczu szczyt wieży był nakryty dachem, pod którym mieścił się dookólny ganek obronny. Naroża górnej części były wyposażone w wykusze w formie okrągłych wieżyczek. Wnętrze wieży było doświetlone otworami okiennymi o różnych kształtach i wielkościach, o charakterze obronnym. Zamek – a więc i Wieża Piastowska – ulegał wielokrotnie pożarom. Pożary z lat 1484, 1520, 1552, 1570, 1603 miały wpływ na stan obiektu, choć największe zniszczenia dokonały się w trakcie wojny trzydziestoletniej. W 1647 roku wojska austriackie oblegały zamek piastowski, znajdujący się w rękach załogi szwedzkiej. W wyniku walk i ostrzału armatniego uszkodzono dach wieży oraz wieżyczki narożne i znaczna część górna wieży. Wieżę kilkakrotnie restaurowano, m.in. pomiędzy 1819 a 1840 rokiem, kiedy to dach namiotowy został zastąpiony dachem pogrążonym, a na wieży zainstalowano zegar. W XX w. wieżę restaurowano w latach 1976-89, dobudowując jej m.in. taras widokowy na szczycie, remontując blankowanie i odnawiając tarcze z piastowskimi orłami. Ostatni remont miał miejsce w 2015 roku w górnej części Wieży Piastowskiej – w tzw. krenelażu. Remontowano betonowe schody, uzupełniono ubytki w barierkach, wyremontowano podest oraz sufit ostatniej kondygnacji.
Z wieży rozpościera się rozległy widok na Cieszyn i Czeski Cieszyn po dwóch stronach Olzy. Przy dobrej widoczności można podziwiać interesującą panoramę Beskidu Śląskiego i Beskidu Śląsko-Morawskiego. Na przestrzeni dziejów wieża została uznana za symbol Cieszyna, świadectwo jego piastowskiej przeszłości i polskiego trzymania straży nad Olzą.
Dane identyfikacyjne
Województwo: śląskie
Gmina: Cieszyn