Czas powstania:
koniec XIX i pocz. XX wieku
Opis cech fizycznych:
Zabudowa osiedla robotniczego w dzielnicy Piaski jest bezpośrednio związana z powstaniem, a później intensywnym rozwojem kopalni „Ernest-Michał” -przemianowanej następnie na „Czeladź” i zajmującej obszar ponad 30 ha.
Układ przestrzenny założenia składał się z czterech zespołów mieszkaniowych o zwartej formie, którym towarzyszyły budynki użyteczności publicznej oraz mieszkania wyższej kadry urzędniczej. Wśród zabudowy dominowały budynki mieszkalne w konstrukcji murowanej z cegły i kamienia, wolnostojące, wzniesione na planie prostokąta z dachem dwuspadkowym przeznaczone dla pracowników niższego szczebla. Obiekty posiadają skromny detal zdobniczy w postaci ceglanych naroży budynków, gzymsów między kondygnacyjnych oraz wieńczących a także ceglanych opasek akcentujących otwory okienne i drzwiowe. Większość zabudowy w formie szeregowej usytuowana jest szczytem do drogi. Na terenie osiedla powstał także park, niewielkie ogródki pracownicze oraz liczne aleje.
Opis kontekstów historycznych:
Osiedle mieszkaniowe powstało na potrzeby pracowników zlokalizowanej na terenie Kopalni Węgla Kamiennego. W 1890 roku, zarząd francuskiej spółki Societe Anonyme des Mines de Czeladz właściciela kopalni podejmuje decyzję o budowie kolonii robotniczej. Powstaje zabudowa urzędnicza i obiekty usługowe. Wzdłuż pierwszej wytyczonej ulicy rozplanowano mieszkania kadry urzędniczej. W 1898 roku na terenie osiedla wzniesiono willę Wiktora Vianney’a pełniącego w latach 1905-1931 funkcję Dyrektora Naczelnego Kopalni. Natomiast na początku XX wieku na terenie Piasków powstaje kolonia robotnicza. Ostateczny kształt dzielnicy Piaski, która złożona jest z kilku osobnych, powstających etapowo zespołów został ukształtowany w latach 20. XX wieku kiedy to rozszerzono zabudowę mieszkaniową o tzw. Nową Kolonię.
Układ kolonii wpisany do rejestru zabytków województwa śląskiego (A 1479/92).
Dane identyfikacyjna:
Województwo śląskie
Gmina Czeladź, Czeladź