Czas powstania
XVI w.
Opis cech fizycznych wprowadzonego Gminnego Cudu Regionu
Zespół zamkowy nazywany „małym Wawelem” składa się z rezydencji manierystycznej wraz z ogrodami, i wzmocnień bastionowych (zachowane do dziś są dwa bastiony). Zamek wzniesiony na planie prostokąta posiada trzy kondygnacje. W narożach znajdują się cztery baszty. Pod osiowo ustawioną wieżą znajduje się wejście do zamku.
Wewnątrz znajduje się krużgankowy renesansowy dziedziniec z loggią, otoczony przez trzy skrzydła mieszkalne. Od strony zachodniej znajduje się dodatkowy trakt zwany Galerią Tylmanowską, który dobudował Tylman z Gamerem. Wnętrza są bogato zdobione przez liczne polichromie, obrazy i dzieła rzemiosła artystycznego, w tym sztukaterie Jana Baptysty Falconiego. Uwagę przykuwają detale architektoniczne: ozdobne portale, rozety, maszkarony i sztukaterie.
W kaplicy zamkowej, wyposażeniem nawiązującej do XX-wiecznej secesji, można podziwiać tryptyk ołtarzowy autorstwa Jacka Malczewskiego. Na piętrze i w podziemiach znajdują się eskpozycje m.in. Sala Portretowa z wizerunkami królów polskich, zbrojownia rycerska czy wystawa „Skarby Ziemi”. Na terenie zamku kręcono seriale historyczne: Klejnot wolnego sumienia, Czarne chmury, Barbara Radziwiłłówna.
Część zamku przeznaczona jest na cele komercyjne – znajduje się tu Restauracja Magnacka. Organizowane są tutaj również różne uroczystości np. wesela, które odbywają się na klimatycznym dziedzińcu zamkowym.
Opis kontekstów historycznych
Obecny zamek wybudowano w XVI w., jednak na tym miejscu stał już wcześniej średniowieczny dwór. Należał on do rodziny Baranowskich herbu Grzymała, o czym wspomina Jan Długosz. Dwór następnie przeszedł w ręce Kurozwęckich, a później Górków z Wielkopolski. W 1568 r. posiadłość zakupił Rafał Leszczyński herbu Wieniawa, który zbudował tu nowy renesansowy dwór. Wspaniała rezydencja nawiązywała stylem do Wawelu. Realizacją zajął się włoski architekt i rzeźbiarz Santi Gucci. Ostatnim zarządcą dóbr z rodu Leszczyńskich był Rafał X, którego syn Stanisław został królem Polski.
Rezydencja wielokrotnie zmieniała swoich właścicieli, należała ona do Wiśniowieckich, Sanguszków, Lubomirskich, Małachowskich, Potockich i Krasickich. W 1867 r. zamek wymagający znacznej przebudowy po pożarze zakupił Feliks Dolański. Jego syn Stanisław w 1898 r. odnowił obiekt. Prace powierzono krakowskiemu architektowi Tadeuszowi Stryjeńskiemu. W secesyjnej kaplicy pojawiły się witraże Józefa Mehoffera i obraz Jacka Malczewskiego „Matka Boska Niepokalana”, który umieszczono w ołtarzu.
Dolańscy byli właścicielami zamku aż do II wojny światowej. Tuż po wojnie zamek zamieniono na stajnie i magazyn GS, gdzie składowano zboża i nawozy sztuczne. Rezydencja wymagała odbudowy, stąd w latach 1959-1969 odrestaurowało ją państwo. Odnową zajął się prof. Alfred Majewski. Obiekt został własnością Kopalni i Zakładów Przetwórczych Siarki „Siarkopol” w Tarnobrzegu. Do 1995 r. mieściło się tu Muzeum Zagłębia Siarkowego. Od 1997 r. właścicielem zamku jest Agencja Rozwoju Przemysłu SA w Warszawie.
