Czas powstania:
XIV wiek, przebudowa: XVI-XVIII wiek
Opis cech fizycznych:
Trwałe ruiny zamku warownego wzniesionego w XIV wieku, kilkakrotnie przebudowywanego. Z historycznych elementów zachowały się wsparte trójskokowymi przyporami zewnętrzne mury skrzydeł mieszkalnych (poza ścianami południowymi), dwa pełne fragmenty ścian skrzydeł mieszkalnych od strony dziedzińca, baszta nad bramą główną, barbakan, fragmenty oryginalnej kamieniarki (kolumny, futryny okien) oraz XVI-wiecznych murów obronnych. Od strony dziedzińca fragment przyziemia skrzydła wschodniego zrekonstruowany w latach 70. XX wieku.
Opis kontekstów historycznych:
Pierwszy gród obronny w średniowiecznym Siewierzu istniał już w XII stuleciu i był położony na południowy wschód od dzisiejszego miasta. W połowie XIII wieku, prawdopodobnie na skutek najazdów tatarskich drewniany dwór przeniesiono w dolinę Czarnej Przemszy. Pierwszym elementem murowanym był cylindryczny stołp o średnicy 9 metrów zbudowany pod koniec XIII wieku przez księcia opolskiego Władysława lub jego syna Mieszka cieszyńskiego. W latach 1337-1358 książę cieszyński Kazimierz I w miejsce wału polecił zbudować mur obwodowy i wznieść od wschodu murowaną kamienicę. Brama znajdowała się wówczas w południowej części murów, czyli po przeciwnej stronie do obecnej.
W 1443 r. księstwo siewierskie wraz z zamkiem i miastem wykupił od zadłużonego księcia Wacława I cieszyńskiego, biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki. Po kilkuletnim sporze z innymi książętami śląskimi, biskupi krakowscy na mocy dokumentu księcia cieszyńskiego Wacława I, przyjęli świecki tytuł książąt siewierskich, a Księstwo Siewierskie stało się prawie niezależnym organizmem politycznym z własnym wojskiem, sejmem, monetą, surowym sądem, szlachtą. Zamek zaczął pełnić rolę administracyjnej i politycznej siedziby Księstwa Siewierskiego. W XVI w. biskupi rozbudowywali zamek nadając mu wystrój renesansowy.
W czasie potopu szwedzkiego księstwo siewierskie nominalnie pozostawało neutralne, jednak na zamku przebywały oddziały hetmana Stefana Czarnieckiego, co skłoniło Szwedów do jego zajęcia
W latach 1681-99 z inicjatywy biskupa Jana Małachowskiego dokonano kolejnej przebudowy warowni. W wyniku prowadzonych pod jego kierunkiem prac obiekt stracił wiele ze swego militarnego charakteru, przeistaczając się w umocnioną reprezentacyjną rezydencję. W 1790 r. Sejm Wielki zlikwidował księstwo siewierskie wcielając je do Rzeczypospolitej. Opuszczony, pozbawiony politycznego i militarnego znaczenia zamek od tej pory popada w ruinę. Wprawdzie w trakcie wojen napoleońskich obiekt wykorzystywano ją jeszcze do celów wojskowych ale od 1807 r. przez cały XIX wiek pozostał niezamieszkany.
W latach 50. i 70. XX w. z przerwami prowadzono prace mające na celu zabezpieczenie warowni. Zostały one wznowione w 1999 r. w celu zabezpieczenia zachowywanych fragmentów zamku w stanie tzw. trwałej ruiny.
Zamek wpisany jest do Rejestru Zabytków Województwa Śląskiego nr rej.: 333/51 z 10.09.1951 oraz 777/67 z 17.06.1967.
Dane identyfikacyjne:
województwo śląskie
Gmina Siewierz, Siewierz