Kościół św. Jana Chrzciciela w Złotym Potoku                                                                                                                                                                                                         

Czas powstania

XV w.

Opis cech fizycznych wprowadzonego Gminnego Cudu Regionu

Wnętrze zaskakuje bardzo bogatym, zabytkowym wystrojem. Ciekawym elementem jest gotycki portal, w którym umieszczono drzwi z jaskini Ostrężnickiej z pięknymi okuciami. Manierystyczny ołtarz główny ufundował w pierwszej połowie XVII wieku hetman wielki koronny, Stanisław Koniecpolski. Wypełniają go obrazy i rzeźby barokowe lub późnobarokowe. W tym samym stylu utrzymane są ołtarze boczne (Serca Jezusowego i św. Anny Samotrzeć). Pięknie odrestaurowana została XVII-wieczna kaplica Matki Bożej, z manierystycznym ołtarzem oraz barokowymi obrazami, figurami i polichromią. Z tego samego okresu pochodzą organy i dwa epitafia. Spośród XIX-wiecznego wyposażenia warto zwrócić uwagę na antependium ołtarza głównego, ozdobione tkaniną z malowidłem przedstawiającym aniołów adorujących lilię (dzieło malarzy niemieckich, którzy pracowali w Rzymie, tzw. nazareńczyków) – dar Elżbiety i Zygmunta Krasińskich. W latach 50. XIX wieku Zygmunt Krasiński ufundował rodową kaplicę grobową, która zyskała formę nawiązującą do gotyku. Na zewnętrznej ścianie prezbiterium wisi krucyfiks z końca XVIII wieku. W kaplicy Krasińskich znajduje się natomiast krypta grobowa z II połowy XIX wieku. Spoczywają w niej doczesne szczątki córki Zygmunta Krasińskiego, Elżbietki oraz hr. Karola Raczyńskiego i jego trzech synów.
Przed wejściem do kościoła umieszczono dwie tablice pamiątkowe. Pierwsza upamiętnia partyzantów z pobliskich lasów poległych w roku 1944 w starciu z wojskami niemieckimi i Własowcami, czyli Rosjanami będącymi w służbie niemieckiej. Druga poświęcona jest pamięci oddziałów partyzanckich działających podczas wojny w okolicznych lasach.

Opis kontekstów historycznych

Złoty Potok to wieś położona w północnej części Jury Krakowsko-Częstochowskiej, w województwie śląskim, w powiecie częstochowskim, w gminie Janów. Janów założył Jan Aleksander Koniecpolski w II połowie XVII wieku.
Pierwszym kościołem, który powstał na terenie Złotego Potoku była drewniana świątynia wzniesiona w I połowie XII wieku. Pod koniec wieku XIII na jego miejscu wzniesiono kościół murowany. Ufundował go w roku 1298 Bartosz Odrowąż ze Sprowy. W roku 1310 powstała na terenie Złotego Potoku parafia.
Pierwsze wzmianki o obecnym kościele pw. św. Jana Chrzciciela w Złotym Potoku datuje się na rok 1470. Pod koniec XVI wieku Jan Ślinicki uczynił z kościoła protestancki zbór. Zbór ten administrowany był przez byłego katolickiego kapłana Wincentego Zaprzańca. Świątynia nie pełniła jednak tej funkcji zbyt długo, gdyż już w roku 1601 zwrócono ją katolikom. W trakcie swego istnienia kościół był wielokrotnie przebudowywany.
W XII wieku dobudowano do niego kaplicę Matki Bożej. Lata 1764-1767 poświęcono na podwyższenie nawy kościoła. W połowie XIX wieku do świątyni dobudowano kaplicę Krasińskich. W roku 1884 córka Zygmunta Krasińskiego Maria ufundowała remont generalny kościoła, który został wówczas powiększony. We wnętrzu kościoła pw. św. Jana Chrzciciela można dziś podziwiać ołtarz główny pochodzący z lat 1619-1645, który ufundował hetman wielki koronny Stanisław Koniecpolski.

      Dane identyfikacyjne

Województwo: śląskie
Gmina: Janów