Kościół pw. św. Bartłomieja w Żurawiu                                                                                                                                                                                                            

Czas powstania

1440 r.

Opis cech fizycznych wprowadzonego Gminnego Cudu Regionu

Kościół jest orientowany, murowany i potynkowany. Jednonawowy, z prezbiterium zamkniętym ścianą prostą. Przy prezbiterium od południa znajduje się prostokątna zakrystia, nad nią empora, dostępna kręconymi drewnianymi schodami, otwarta do kościoła wysoką, półkoliście zamkniętą arkadą.
Nawa szersza od prezbiterium, z dwiema kaplicami po bokach, o rzutach zbliżonych do kwadratu i z dwukondygnacjową wieżą od zachodu. W prezbiterium sklepienie kolebkowe, wydzielone niepełnym belkowaniem przechodzącymi na ściany nawy, nakrytej pozornym sklepieniem o łuku segmentowym. Tęcza o łuku półkolistym podwyższonym, z krucyfiksem barokowym. Na zewnątrz elewacje podzielone lizenami, w zwieńczeniu ścian profilowany gzyms. Okna zamknięte odcinkowo. Dachy dwuspadowe, kaplic trójspadowe, pobite blachą, hełm wieży z podwójnym przezroczem.

Ołtarz główny manierystyczny pochodzi z ok. 1620-30. Został gruntownie przerobiony w XIX w. (m.in. dodanie cokołu, arkady nad obrazem i zwieńczenia stanowiącego pierwotnie część cokołową tegoż lub innego ołtarza), ujęty w pary kolumn, z posągami trzech nieokreślonych świętych biskupów i papieża oraz aniołów, dekoracja przyozdobiona ornamentem okuciowym i roślinnym,
Ołtarze boczne mają cechy barokowe i neogotyckie. Umieszczono w nich posążki czterech ewangelistów.

        Opis kontekstów historycznych

Pierwsza wzmianka o miejscowości Żuraw pochodzi z 1220 roku. W dokumencie biskupa krakowskiego Iwo Odrowąż miejscowość wymieniona jest w formie Zoraw. Parafia w Żurawiu istniała już w latach 1411-33. Obecny kościół wzniesiono w 1440 r. Został ufundowany przez ówczesnego właściciela wsi – wojewodę kaliskiego Jana Zarembę. Opisany jest w 1470 r. jako murowany z kamienia. W 1560 właścicielami wsi zostali Bonerowie, którzy miejscowy kościół zamienili w zbór braci polskich. Na początku XVII w. z powrotem stał się katolicki. Był wielokrotnie niszczony przez pożary i gruntownie przebudowywany, m. in. w czasie działań wojennych 1914-15 zniszczono dach i hełm wieży. Na szczęście zostały odbudowane.
Wokół kościoła w obrębie murów dawnego cmentarza rośnie kilka drzew, z których lipa o obwodzie pnia 375 cm i wysokości ok. 25 metrów oraz wiąz o obwodzie 485 cm i wysokości ok. 28 metrów objęte zostały ochroną pomnikową.

      Dane identyfikacyjne

Województwo: śląskie
Gmina: Janów