W Wólce Orłowskiej, tuż przy drodze krajowej nr 17 oraz europejskiej trasie E372 na odcinku Lublin-Zamość, przy moście kolejowym (linia kolejowa nr 69) stoi zabytkowa kaplica z rzeźbą Jana Nepomucena. Ta niewielka budowla kultowa została najprawdopodobniej wzniesiona przy rozdrożu dróg nad rzeką w celach wotywnych, dziękczynnych i obrzędowych. Kapliczka zwrócona jest w stronę południowo-wschodnią. Ma prosta formę architektoniczną drewniano-betonową z elementami zdobień metalowych, rzeźba umieszczona jest na niewielkim słupie.
Kilka słów o patronie kapliczki św. Janie Nepomucenie – urodzony ok. 1350 w Pomuku, zmarł 20 marca 1393 w Pradze – prezbiter, spowiednik Zofii Bawarskiej, męczennik i święty Kościoła katolickiego. Jan Nepomucen po odmówieniu ujawnienia tajemnicy spowiedzi królowej Zofii królowi czeskiemu Wacławowi (król podejrzewał żonę o niewierność), został poddany ciężkim torturom i w konsekwencji wrzucony do Wełtawy. Jest patronem jezuitów, Pragi, spowiedników, szczerej spowiedzi, dobrej sławy i tonących oraz orędownikiem podczas powodzi. Według tradycji ludowej był świętym, który chronił pola i zasiewy przed powodzią, ale również i suszą. Dlatego figury Jana Nepomucena można spotkać jeszcze dzisiaj przy drogach w sąsiedztwie mostów i rzek. Faktem jest, że w 1393 roku Jan Nepomucen został uwięziony, był torturowany, a następnie zrzucono go z mostu Karola do Wełtawy. Legendy mówią, że jego ciało odnaleziono, bo na tafli wody pojawił się krąg z gwiazd, który jest jednym z symboli świętego. Według katolików Nepomucen ma chronić przed wzburzonymi wodami i powodzią, a z drugiej strony przed suszą. Dlatego jego figury, zwane nepomukami, były przez wieki licznie ustawiane nad wodami, przy mostach, polach czy przy skrzyżowaniach dróg, ale również na placach publicznych i kościelnych. Nepomuki poznać łatwo po kilku atrybutach: przywoływanych już gwiazdach wokół głowy świętego, palcu na ustach, zamkniętej księdze czy kłódce symbolizujących milczenie albo trzymanych w dłoniach krucyfiksie czy męczeńskiej palmie. Święty jest patronem księży, flisaków, budowniczych mostów, młynarzy, a także ludzi niesłusznie osądzanych i obmawianych. Kult Jana Nepomucena zaczął się już w XIV wieku, po śmierci króla Wacława. Nepomucen beatyfikowany został jednak dopiero w 1721 roku przez papieża Innocentego XIII, a kanonizowany 19 marca 1729 przez Benedykta XIII. Jego liturgiczne wspomnienie Kościół Katolicki obchodzi 21 maja.
Uzasadnione więc jest umiejscowienie w Wólce Orłowskiej kapliczki w pobliżu rzeki i skrzyżowania trzech szlaków komunikacyjnych. Geneza kapliczki jest bardzo stara i niezbyt jasna, posiadająca kilka sugerowanych źródeł. Widnieją na niej dwie daty: 23 czerwca 1842 r. i 5 listopada 1889 r. Początkowo mieszkańcy wsi postawili ją pod mostem, tuz przy rzece, aby chroniła miejscowość przed powodzią. W okresie, gdy rozpoczęto rozbudowę mostu na Wolicy, kapliczka została przeniesiona w inne miejsce, w którym stoi do dziś. Obecnie kapliczka znajduje się na działce prywatnej, tuz przy rzece Wolica.
Figury świętych, z którymi na stałe związany jest krajobraz, zszarzałe od starości mogłyby opowiedzieć niejedną historię. Kapliczki i figury są świadectwem, że ziemia, na której stoją, należy do chrześcijan. Traktowane jako zabytki folkloru i historii, świadczą o głębokiej pobożności naszych przodków.
Edyta Kurek, Gminna Biblioteka Publiczna w Izbicy
Bibliografia:
Rucka M., Zdążyć przed zachodem słońca czyli wędrówki po Izbicy i jej okolicach, Izbica 2003.
Gmina Izbica. Monografia, Izbica 2014.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Linia_kolejowa_nr_69
https://navtur.pl/place/news/133,swiety-jan-nepomucen
