Czas powstania
Nieznany, przed 1295 r.
Podgrodzie, obecnie będące częścią Nowego Warpna, położone jest na Półwyspie Grodzkim odcinającym Zatokę Nowowarpieńską od Zalewu Szczecińskiego. Jego budynki powstały przed I wojną światową jako wzorcowa osada rybacka – i pod tym względem zabudowa ta jest interesująca do dziś. Jest to także miejsce utkane ze wspomnień i przeżyć pracowników działającego pod różnymi postaciami do początku XXI w. Ośrodka Szkolno-Wychowawczego. Większość obecnych mieszkańców byli pracownicy oraz ich rodziny, nierzadko w kolejnym pokoleniu. Jest to społeczność unikatowa, ponieważ składa się z osób połączonych wspólną pracą i dążeniami. Nie przybyły tu jako powojenni osadnicy i osadniczki przypadkowo trafiający na tę ziemię, lecz fachowy personel ośrodka dla dzieci.
Warte zainteresowania są zabudowania niegdysiejszej szkoły zawodowej widoczne od wjazdu do Podgrodzia. Arkady ulokowane za fontanną to swoista wizytówka tego miejsca i świadek jego historii. Ulica po lewej stronie prowadzi do ratusza, w którym mieściła się recepcja i poczta. Tam droga rozgałęzia się znów. Lewą stroną dojdzie się do portu – cichej przystani jachtowej. Ulica po prawej stronie prowadzi w kierunku plaży i końca półwyspu. Za ostatnimi domami znajduje się zajezdnia nieistniejącej już kolejki wąskotorowej z czasów Miasteczka Dziecięcego. Teraz można tam odpocząć i skorzystać ze stolików do gier planszowych.
Na czubku cypla utworzono użytek ekologiczny rozciągający się na Wyspę Łysą (Ptasią), który zasiedlają liczne ptaki wodne. Nieopodal użytku „Półwysep Podgrodzie” znajduje się kameralna plaża nad Zalewem Szczecińskim. Wiedzie z niej w kierunku Miroszewa nadbrzeżna aleja leśna, która niegdyś nazywana była aleją zakochanych ze względu na urok i odosobnienie tej trasy spacerowej. Idąc nią można zauważyć pozostałości dawnej drogi takie, jak dwa murowane mostki nad starymi kanałami melioracyjnymi. Lasy podgrodzkie są intrygująco mroczne dzięki terenom bagiennym i niezwykłemu zadrzewieniu. Ciemne daglezje, wiekowe cisy i świerki sprawiają, że można poczuć się jak w miejscu z powieści fantasy. Zróżnicowana rzeźba terenu sprzyja grom rekonstrukcyjnym.
Data powstania Podgrodzia nie jest znana. Niektóre źródła podają rok 1305, jednak wziąwszy pod uwagę fakt, że Nowe Warpno było lokowane na zasadzie translokacji z terenu wczesnośredniowiecznego grodziska na terenie Podgrodzia należy uznać, że musi być ono starsze. Niestety nie są znane jego losy.
Na początku XX w. zbudowano tu przemyślany kompleks mieszkalny dla rybaków. Każdy dom był wyposażony w duży ogród i solidny budynek gospodarczy, nadający się do hodowania zwierząt gospodarskich. Przejrzysty układ ulic ułatwiał komunikację w obrębie osady.
W okresie międzywojennym miejsce to stało się ośrodkiem rehabilitacyjno-wypoczynkowym dla kombatantów I wojny światowej. Następnie przekształcono je w sanatorium. W jednym z budynków mieścił się ośrodek szkoleniowy Hitlerjugend, a w trakcie II wojny światowej swoją siedzibę miało SS. W tym mrocznym okresie dziejów byli tam przetrzymywani i torturowani więźniowie.
Po zamęcie pierwszych powojennych lat, kiedy to stacjonowało tu wojsko, 27 lipca 1952 r. utworzona została Republika Dziecięca na wzór obozu Artek (pierwsze takie miejsce w Polsce, zwarte na świecie). Było to miasteczko zarządzane i obsługiwane przez dzieci, jak spełnienie słów Janusza Korczaka. Mogły one próbować różnych ról i pełnić wiele funkcji, od kuchni po kolejkę wąskotorową. Miasteczko dążyło do samowystarczalności dzięki sadowi, ogrodom warzywnym i gospodarstwu rolnemu. Miało także garaże, warsztat stolarski, przedszkole, szkołę i ośrodek zdrowia, w którym przyjmował felczer. Pieczę nad przedsięwzięciem sprawował Centralny Związek Spółdzielczości Pracy, a patronat na miasteczkiem i opiekę nad Ekspresikiem Podgrodzkim podjęła Huta Szczecin. Kolejka funkcjonowała do 1964 r., a Republika do 1973r. Następnie zarząd objęło Kuratorium Oświaty i Wychowania. Ośrodek przekształcono w placówkę resocjalizacyjną dla młodzieży i dom dziecka. W latach 80 XX w. zmieniono go w Ośrodek Szkolno-Wychowawczy, który istniał do pierwszych lat XXI w.
