Dawny dwór w Kobiernikach

Czas powstania

Dwór powstał prawdopodobnie w pierwszej połowie XIX wieku, dokładna data nie jest znana.

Opis cech fizycznych

Dwór w Kobiernikach to jeden z najciekawszych i najmniej znanych zabytków Gminy Samborzec. Stoi na łagodnym zboczu skarpy, na północ od drogi prowadzącej od Rokitka (dzielnicy Sandomierza) ku Milczanom.

Budynek ma kształt długiego prostokąta. Na ścianie frontowej znajdują się cztery okna, rozdzielone gankiem. Nad gankiem, na czterech kolumnach, wznosi się weranda, drewniana, niegdyś oszklona. We wschodniej ścianie szczytowej, na strychu, znajdowały się kiedyś drzwi balkonowe, prowadzące do pokoju na poddaszu. Wchodziło się tam zewnętrznymi schodami. Dach dwuspadowy, kryty gontem, zabezpieczony jest obecnie papą. Od zachodu znajdował się park, obecnie zdziczały. Dwór, otoczony starodrzewem, pięknie wkomponowuje się w krajobraz. Od wschodniej strony do posiadłości prowadzi piękna aleja grabowa. Według legendy koło dworu miało być ukryte, tajemne przejście prowadzące podziemiami aż na rynek Sandomierza.  

Kobiernicki dwór kojarzony jest przede wszystkim z rodziną Krzesimowskich i najbardziej tu znanym, choć krótko mieszkającym, Stanisławem Krzesimowskim – generałem powstania styczniowego. Posiadłość pozostaje w rękach prywatnych. Budynek jest już bardzo zniszczony. Nie został zaliczony do rejestru zabytków, ale obecni właściciele traktują go jak zabytek i pragną odnowić. Wiąże się to jednak z dużymi nakładami finansowymi i wciąż jest odwlekane w czasie. Pozostaje więc dwór raczej smutnym śladem po dawnej świetności i historycznej wadze swoich dawnych mieszkańców.

Opis kontekstów historycznych

Podsandomierskie Kobierniki to stara średniowieczna wieś służebna, w której wyrabiano kobierce dla sandomierskiego grodu.  Należały niegdyś do przedmieść Sandomierza. W XIII wieku wieś była posiadłością kolegiaty sandomierskiej. Znajdowały się w niej folwarki mieszczańskie. W XVIII wieku jeden z folwarków należał do rodziny Kunickich, następnie przeszedł w posiadanie Józefa Nałęcz Sosnowskiego. W 1788 roku nabył go Kazimierz Krzesimowski. Niewielkie części majątku były rozsprzedawane w międzyczasie różnym nabywcom. Część z dworem pozostawała przy rodzinie Krzesimowskich. W 1825 roku przejął ją Stanisław Krzesimowski. W 1834 roku dobra kupili Ignacy i Karolina z Tarłów Krzesimowscy. W 1845 roku majątek przeszedł na krótki okres, zapewne trudny gospodarczo dla Krzesimowskich, w ręce Ignacego i Józefy z Bazylowiczów Wróblewskich. Dwa lata później powrócili tam Ignacy i Karolina, a w 1853 roku kupili dobra Jan i Emilia z Grabowskich Krzesimowscy. Owdowiawszy Emilia sprzedała część Kobierniki C krewnej Emilii Rogowskiej, która pozostała właścicielką do 1929 roku. Rogowscy traktowali dwór jak dom letniskowy, a gospodarstwem zarządzała rodzina Grabowskich. Spadkobierczyniami Emilii były trzy córki: Jadwiga, Wanda i Maria. Dwór przejęli synowie Marii – Stanisław i Władysław Gałeccy. Stanisław z żoną i rodziną córki wybudowali willę na brzegu dawnego parku i tam zamieszkali. Po nich grunty i dawny dwór odziedziczyła córka Barbara Dzierwa.

Dwór posiada niezwykle ciekawą historię. Na przestrzeni wieków mieszkały w nim postaci znane i barwne. Losy zarówno dworu, jak i jego mieszkańców, nie zostały jednak jeszcze dokładnie przebadane. Prawie sto lat przebywała tu rodzina Krzesimowskich i to po nich zachowało się wiele wspomnień. Krótkotrwały właściciel Stanisław Krzesimowski, urodzony w 1787 roku, prawdopodobnie w Koćmierzowie, był oficerem napoleońskim, uczestnikiem powstania listopadowego i styczniowego. W podeszłym już wieku, w 1863 roku, został mianowany generałem przez Langiewicza.

W kobiernickim dworze w okresie powstania styczniowego miał swoją kwaterę naczelnik sił zbrojnych województwa krakowskiego i sandomierskiego gen. Hauke-Bosak. Prawdopodobnie był to jeden z ważniejszych punktów obu powstań, ostoja tradycji patriotycznych.

Często gościł we dworze Ignacy Maciejowski pseudonim „Sewer” – stryjeczny wnuk generała Krzesimowskiego, także uczestnik powstania w 1863 roku, komisarz województwa sandomierskiego, autor wielu poczytnych książek, powieści historycznych, powieściopisarz, nowelista i dramaturg.

W czasie II wojny światowej we dworze znajdowała się siedziba sztabu sandomierskiego Inspektoratu AK z dowódcą Antonim Żółkiewskim „Linem” na czele. W gościnie u Stanisława Gałeckiego „Małego”, także oficera AK, przebywał „Lin” do jesieni 1943 roku.