Czas powstania
1738 r.
Opis cech fizycznych wprowadzonego Gminnego Cudu Regionu
Ratusz jest wizytówką miasta. Powstał on w stylu klasycystycznym. Jest to jednopiętrowy budynek z podcieniami. Ratusz jest kryty wysokim czterospadowym dachem z wieżą zegarową, która pierwotnie była dwukrotnie wyższa niż obecna. Ratusz posiada charakterystyczny dla budynków handlowych rzut wydłużonego prostokąta, z przelotowym korytarzem, który przecięty został wąską sienią poprzeczną.
Budynek ratusza, nazywany również Kramnicami, usytuowany jest pośrodku rynku, wśród kamienic o układzie szachownicowym. W 1861 r. dodano przybudówkę i obniżono wieżę ratusza znajdującą się pośrodku dachu.
W budynku, w korytarzu środkowym, zachowały się sklepienia kolebkowe z lunetami, i krzyżowe sklepienie w miejscu przecięcia korytarza z sienią. Dawne wejścia do pomieszczeń sklepowych są zamurowane.
Na ścianie przy drzwiach ratusza umieszczono są cztery tablice pamiątkowe. Pierwsza poświęcona jest księciu Augustowi Aleksandrowi Czartoryskiemu, który wybudował ratusz, a także przyczynił się rozwoju gospodarczego Staszowa. Druga tablica upamiętnia Józefa Piłsudskiego, pierwszego honorowego obywatela miasta Staszowa. Trzecia z tablic upamiętnienia 90. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości, a czwarta poświęcona jest Hieronimowi Łaskiemu, który 11 kwietnia 1525 r. zdobył dla miasta prawa miejskie.
Opis kontekstów historycznych
Staszów otrzymał prawa miejskie dość wcześnie, bo już w 1525 r. z inicjatywy Hieronima Łaskiego. W 1726 r. właścicielką Staszowa została Maria Zofia Sieniawska, której drugim mężem został August Aleksander Czartoryski, książę na Klewaniu i Żukowie. Jako wiano żony otrzymał on Staszów i dobra staszowskie wraz z ziemiami w Małopolsce. To dzięki niemu miasto mogło rozwinąć się gospodarczo. Od połowy XVIII w. w Staszowie, powstawały liczne warsztaty i zakłady przemysłowe, a także browary i gorzelnie. W 1738 r. ukończono ratusz, który stanął na miejscu poprzedniego z lat 1690-1706. Budynek miał pełnić funkcje usługowo-handlowe.
W 1861 r. dodano do niego przybudówkę i obniżono wieżę ratusza znajdującą się pośrodku dachu. Z inicjatywy Czartoryskiego wybrukowano główne ulice miasta i rynek. Wzniesione kamienice miejskie w ramach akcji budowlanej prowadzonej przez Czartoryskiego.
Czartoryski przyczynił się również do rozwoju manufaktury sukienników, założenia cechu sukienników, szabelni wyrabiającej znane w Polsce „staszówki” oraz hamerni miedzi. Pod koniec XVIII w. tradycją były cotygodniowe targi, które odbywały się w czwartki, i dwanaście jarmarków w roku. Znaczną część handlu staszowskiego prowadzili Żydzi, którzy w 1772 r. otrzymali od Czartoryskiego przywileje handlowe.
Przez lata ratusz pełnił funkcję siedziby władz miejskich oraz punktów handlowo-gastronomicznych. Dopiero w okresie międzywojennym ratusz stał się własnością państwową. Do II wojny światowej mieściły się tu żydowskie sklepy i składy hurtowe: hurtownia obuwia należąca do Menachema Lipszyca, sklep tytoniowy Szulima Nusbauma i sklep przemysłowy Hersza Goldberga. Przez długi czas funkcjonowała tu biblioteka miejska i restauracja (istnieje ona również obecnie).