Izbica lokowana była w roku 1750 jako miasto dla wysiedlonej z sąsiedniej Tarnogóry ludności żydowskiej i od początku aż do Holokaustu była zamieszkana prawie wyłącznie przez Żydów. W 1754 r. założony został cmentarz. Miasteczko szybko się rozwijało. W latach 90-tych XVIII w. notuje się tu 150 mieszkańców i 29 domów mieszkalnych, w 1810 – 47 domów i 173 osoby, w kolejnych latach wzrastała liczba mieszkańców, domów, obiektów kultu, użyteczności publicznej i innych, rozkwitło także bogate życie społeczno-kulturalne.
Życie religijne ortodoksyjnej społeczności izbickiej rozwinęło się za sprawą osiadłego tu w 1839 r. cadyka Mordechaja Josefa Leinera (1801 – 1854) – jednego z najwybitniejszych cadyków w Królestwie Polskim, autora słynnego komentarza do Tory Mej ha-Sziloach, uznawanego za najwybitniejszego i najbardziej radykalnego mistyka żydowskiego. „Anarchista religijny” Mordechaj Leiner był uczniem słynnych cadyków: Symchy Binema, zwanego „Świętym Żydem z Przysuchy oraz cadyka kockiego Menachema Mendla Morgenszterna (z kolei uczniem izbickiego cadyka był między innymi cadyk lubelski Judah Lejb Eiger). Wokół założonego w Izbicy przez Leinera i jego syna Jakuba dworu powstał silny ośrodek ruchu chasydzkiego oraz chasydzka dynastia izbicko-radzyńska („błękitni chasydzi”), co wpłynęło na ogólny rozwój miejscowości – chasydzi europejscy zaczęli masowo pielgrzymować na izbicki dwór Leinera, a tutejsi Żydzi w związku z tym rozbudowali sieć usługową. Syn Mordechaja Jakov (1828–1878), także uznawany za cadyka, autor i wydawca dzieła Bet Jaakow, w 1878 r. przeniósł dwór do Radzynia Podlaskiego.
Istniejąca do dzisiaj izbicko-radzyńska dynastia chasydzka wywodzi się właśnie od Mordechaja J. Leinera – jego potomkowie przetrwali Zagładę i wyemigrowali do Izraela, gdzie w Bnei Brak pod Tel Avivem reaktywowali dwór i centrum życia chasydów izbicko-radzyńskich. Natomiast reliktów po dawnej społeczności żydowskiej w Izbicy pozostało niewiele. Zachowane domy i inne budynki po wojnie przebudowano lub rozebrano jak np. synagogę. Cmentarz został zdewastowany w czasie wojny – macewy Niemcy użyli do budowy aresztu i więzienia. Ocalało tylko kilka nagrobków.
Upamiętnieniem cadyka Leinera jest wzniesiony r. nad jego grobem ohel, do odbudowy którego doprowadził w 1995 r. Naczelny Rabin Galicji Edgar Gluck. Ohel jest niewielkim murowanym grobowcem w kształcie prostopadłościanu, z drzwiami i tablicą epitafijną na wewnętrznych ścianach. Ściany zewnętrzne takiego grobowca zwykle nie posiadają jakichkolwiek zdobień, ale izbicki ohel w 2006 r. obłożony został fragmentami macew odzyskanymi podczas rozbiórki więzienia, przeprowadzonej przez Fundację Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego i TVschoenfilm.
SOKiS
