Czas powstania
1534-1564
Opis cech fizycznych wprowadzonego Gminnego Cudu Regionu
Jest to najstarsza synagoga w województwie świętokrzyskim i jedna z najstarszych w Polsce. Znajduje się ona w północnej części Szydłowa, w obrębie murów obronnych.
Jest to późnogotycki budynek zbudowany z kamienia łamanego z późnogotyckim gzymsem kapnikowym. Elewacja jest oszkarpowana. Ściany zwieńczone są murem attykowym z blankami kryjącymi dach. Do synagogi dobudowano przybudówkę, gdzie na piętrze znajdował się babiniec. Sala modlitw posiada sklepienia kolebkowe z lunetami i późnorenesansową dekoracją.Na ścianie znajduje się wmurowany aron-ha-kodesz z XVII w.
W budynku obecnie swoja siedzibę ma Miejsko-Gminne Centrum Kultury. W głównej sali prezentowana jest wystawa judaików (świeczników, Korony Tory i wskaźników do czytania– jadów). Wewnątrz znajdują się rzeźby: czterometrowy posąg Mojżesza „Dekalog” i rzeźba „Dawid Psalmista”, jak również osiemnaście płaskorzeźb ukazujących sceny ze Starego Testamentu.
Opis kontekstów historycznych
Żydzi osiedlali się w Szydłowie już pod koniec XIV w. W 1453 r. Kazimierz Jagiellończyk potwierdził Żydom z Szydłowa przywilej żydowski Bolesława Pobożnego z 1264 r. Pierwsze dane o liczbie żydów w mieście pochodzą z 1564 r, kiedy odnotowano zamieszkiwanie tutaj 14 gospodarzy żydowskich. Od tego momentu społeczność ta się powiększała.
Wraz z upadkiem znaczenia Szydłowa, od XVIII w. malało znaczenie tutejszej gminy żydowskiej. Stopniowo upadał handel i ubożała społeczność żydowska.
Na początku XIX w. około połowę populacji Szydłowa stanowili Żydzi. W latach międzywojennych w Szydłowie znajdowały się dom modlitw, mykwa, cheder, jatka i cmentarz. W 1942 r. społeczność wywieziono do Chmielnika, skąd dalej wysłano ich na eksterminację, głównie do obozu w Treblince.
Synagoga została zbudowana w XVI w. W 1699 r. wykonano polichromie ścian Sali modlitw. W 1784 r. kolejne zdobienia wykonał Jehuda Lejb. Pod koniec XIX w. w synagodze wybuch pożar i ozdobne malowidła w jej wnętrzu zostały zniszczone. Bożnicę odbudowano w latach 20. XX w. Kolejne zniszczenia budynku miały miejsce podczas II wojny światowej. W latach powojennych znajdowało się tu kino i magazyn. W 1978 r. budynek wyremontowano i oddano na cele kulturalne.