Kaplica pałacowa miała być miejscem spoczynku ostatniego właściciela majątku Stryjów Feliksa Smorczewskiego, jest najlepiej (jeśli można tak to ująć) zachowanym elementem oryginalnego, stylowego i obecnie zrujnowanego założenia pałacowo – parkowego w Stryjowie.
Rodzina Smorczewskich związała się ze Stryjowem w 1879 r. Ojciec Feliksa Adolf przebudował w pałac istniejący tu od 1818 r. dwór i poszerzył park. Pałac zyskał cechy architektury eklektycznej, z przewagą elementów neorenesansowych, park zaprojektowany i urządzony został w stylu romantycznym. Feliks – gruntownie wykształcony w dziedzinie prawa, po studiach w Pradze, Rzymie i Krakowie, rozmiłowany w sztuce, a zwłaszcza w malarstwie historycznym i pejzażu – pozostał wierny estetyce inżynierskiej i dekoratorskiej wyznaczonej przez ojca i innych członków rodu. W każdej miejscowości, z którą Smorczewscy byli związani (Żdżanne, Zagrody i Wierzchowiny), wszystkie realizacje architektoniczne powstawały w duchu neogotyku. Kiedy w Europie dominowała secesja, Feliks i jego małżonka Zofia kontynuowali przebudowę jako wielbiciele bliskiej ich sercom stylistyki romantyzmu, bazującej na tradycji gotyku. Ogromne wrażenie na odwiedzających pałac gościach robiło także jego wypieszczone estetycznie wyposażenie.
„Stryjów był baśniową krainą na końcu świata …” (R. Smorczewski, „Wojenny pomost”)
Hrabia Smorczewski zmarł w 1943 r., pozostali przy życiu członkowie rodziny w 1945 r. wyemigrowali do Wielkiej Brytanii. W pałacu została zorganizowana ośmioklasowa szkoła podstawowa, która w latach 70. zakończyła swoją działalność, a pod koniec lat 80. zespól pałacowy przeszedł w prywatne ręce.
Kaplica, która miała być kaplicą grobową, powstała w latach czterdziestych XX wieku. Autorem projektu był Stanisław Podszelężny. Grobowiec został usytuowany na wschód od pałacu, nad stawem ogrodowym. Fasadę utrzymano w stylu neoromańskiej kaplicy, założonej na planie prostokąta. Uwagę zwraca portal z czterema kolumnami bogato ozdobiony przepięknym misternym ornamentem. Na ścianie kaplicy (w poziomie cokołu) umieszczono tablicę z czarnego marmuru z napisem: „Kto był Ojcem i Matką, a stracił ostatniego syna, pojmie ich ból”.
Kaplica jest najmłodszym elementem zespołu pałacowego, nie figuruje w Rejestrze Zabytków Wojewódzkiego Konserwatora. Zachwyca i przygnębia … Jest pusta i zdewastowana, ale i tak znajduje się w lepszym stanie niż wpisany do rejestru zabytków pałac. Oba obiekty znajdują się na trasie pieszo – rowerowej ścieżki przyrodniczo – historycznej „Stryjowskie Wąwozy”, odnowionej w 2019 r. jako „Stryjowskie debry”.
SOKiS
