Czas powstania
XV-XVI wiek
Opis cech fizycznych Gminnego Cudu Regionu
Kościółek jest budowlą orientalną, jednonawową, drewnianą o konstrukcji zrębowej i ścianach oszalowanych gontem. Budowla ma wybitnie gotycki charakter. Pokrywa go wysoki dwuspadowy dach z okapem pokryty gontem, zwieńczony wieżyczką sygnaturki. Od roku 1769 dobudowana została kruchta od zachodu a w roku 1848 zakrystia od północy. W trakcie robót konserwatorskich odkryto w prezbiterium kolejne, wcześniej niezauważone okno gotyckie. W nadprożu znajduje się tzw. oddrzwie gotyckie a na nim nieczytelna inskrypcja napisana tzw. minuskułą gotycką oraz wyryte figury świętych. We wnętrzu kościół wyposażony jest w tęczę i chór muzyczny datowany na 1769 rok. Resztę wyposażenia wnętrz stanowią zabytki z wieku XVIII (ołtarze, rzeźby), które stanowią przykład być może miejscowej sztuki ludowej. Na uwagę zasługują figury takich świętych jak Rocha, Idziego i Mikołaja. Ołtarz główny z obrazem św. Marii Magdaleny pochodzi z z I poł XVIII w.
Opis kontekstów historycznych
Drewniany kościół pw. św. Marii Magdaleny należy do najstarszych zabytków drewnianej architektury sakralnej w Polsce. To jeden z trzech tego typu obiektów w Polsce. Mieści się na terenie dawnego Gaju pogańskiego. Jak głosi legenda wznieśli go Poraici, krewni św. Wojciecha wkrótce po chrzcie Polski. Przed laty kościół otaczały kilkusetletnie dęby pamiętające prawdopodobnie jeszcze czasy pogańskie. Jeden z nich uważany był w okresie międzywojennym za najstarszy w Polsce. Niestety do zniszczenia drzewa przyczynili się okoliczni mieszkańcy i pielgrzymi, którzy obdzierali jego korę, uważając że posiada ona właściwości lecznicze. Ówczesny proboszcz wystąpił do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Łodzi o zezwolenie na ścięcie dębów, które zagrażały świątyni. Nie zostało ono jednak wydane , dęby musiały pozostać jako naturalna ochrona kościoła. Kilka miesięcy później w Gidlach był pożar, który dotarł w okolice świątyni, ogień zatrzymał się na linii dębów, drzewa spaliły się ale ochroniły kościół. Obecnie w zbiorach wielu muzeów w kraju możemy znaleźć stare rysunki i akwarele związane z przedstawieniem drewnianego kościółka.
