Czas powstania
Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Rospudy został wyznaczony w roku 1991.
Opis cech fizycznych Gminnego Cudu Regionu
Obszar chronionego krajobrazu o powierzchni 23 710,86 hektarów i rozciąga się na długości 52 kilometrów. Obejmuje większą część doliny rzecznej Rospudy, będącej górnym biegiem rzeki Netty. Obszar został wyznaczony w 1991 roku. Dolna dolina Rospudy stanowi część Puszczy Augustowskiej. Celem utworzenia obszaru jest ochrona i zachowanie doliny Rospudy odznaczającej się wysokim stopniem naturalności, z roślinnością torfowiskową zbiorowisk leśnych i nieleśnych.
Dolina rzeki Rospudy jest unikatem na skalę europejską. Na terenie gminy Augustów obszar zajmuje powierzchnię 3103,75 ha i charakteryzuje się specyficzną szatą roślinną, a także występowaniem rzadkich i chronionych gatunków flory charakterystycznych dla torfów niskich i wysokich. Występują tu również chronione gatunki całej rozpiętości przedstawicieli fauny.
Opis kontekstów przyrodniczych
Dolina Rospudy jest objęta ochroną ze względu na występowanie rzadkich gatunków roślin i zwierząt. Rośnie tam m.in. 20 przedstawicieli rodziny storczykowatych, podlegającej ścisłej ochronie prawnej, w tym jedyne w Polsce stanowisko miodokwiatu krzyżowego , rośliny wpisanej do Polskiej czerwonej księgi roślin oraz jedno z kilku stanowisk podgatunku storczyka krwistego o żółtych kwiatach. Występują tu także inne rzadkie rośliny chronione.
Fauna bezkręgowców i kręgowców obfituje tu w gatunki rzadkie, zagrożone i objęte ochroną prawną.
Nadzór nad Obszarem Chronionego Krajobrazu „Dolina Rospudy” sprawuje Zarząd Województwa Podlaskiego.
Południowa część obszaru chronionego krajobrazu znajduje się w sieci Natura 2000, jako obszar mający znaczenie dla Wspólnoty pod nazwą Ostoja Augustowska oraz obszar specjalnej ochrony ptaków „Puszcza Augustowska.
Odcinek rzeki od elektrowni w Małych Raczkach do jeziora Rospuda jest popularnym szlakiem kajakowym. Rokrocznie tysiące turystów spływają rzeką, podziwiając jej piękno i poznając bogatą historię.
Na początku 2009 roku południowa część Doliny Rospudy znalazła się w obszarze mającym znaczenie dla Wspólnoty: Ostoi Augustowskiej. W marcu 2009 roku rząd Polski przedstawił nową koncepcję budowy obwodnicy Augustowa, poza obszarami ochrony ptaków i siedlisk programu Natura 2000. Zakłada ona przebieg drogi krajowej nr 8 poza obszarem bagien i torfowisk – trasa ta ma przechodzić przez obszar chronionego krajobrazu „Dolina Rospudy”, jednak bardziej na północ, poniżej miejscowości Raczki. W listopadzie 2009 rząd zmienił przebieg trasy Via Baltica.
