Raków

Akt lokacyjny miasta Rakowa zapewniał swobodę wyznaniową, dlatego w Rakowie pojawiła się różnorodność wyznaniowa. Przybyło tu wielu przedstawicieli odłamów kościoła reformowanego, wśród nich arian (nazywanych socynianami, braćmi polskimi czy antytrynitarzami), którzy tu ustanowili swoje centrum religijne.

Tradycja przygotowywania dzioni rakowskich sięga XIX w. Według tradycji przepis ten rakowianki „wykradły” z kuchni żydowskiej. Przepis znany jest od pokoleń.

Zbiornik wodny Chańcza położony jest na wysokości 217,8 m. n.p.m., w południowo-wschodniej części województwa świętokrzyskiego. Ma on ponad 470 ha. Obejmuje on otuliny Cisowsko-Orłowińskiego Parku Krajobrazowego oraz Chmielnicko – Szydłowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.

Kościół św. Anny jest symbolem walki o wiarę katolicką w ariańskim Rakowie. Kiedy bracia polscy zostali wygnani z miasta, w 1641 r. sprowadzono tu zakon reformatów.

Kościół parafialny został wzniesiony z inicjatywy Jakuba Zadzika, biskupa krakowskiego. Przyjęło się twierdzić, że nowy kościół parafialny został wzniesiony na miejscu zboru, nadając mu wezwanie Świętej Trójcy, jako że arianie nie uznawali Ducha Świętego jako równego wśród Trzech Osób Boskich.

Murowany dwór usytuowano na skarpie nad rzeką Czarną. Niegdyś okazały, dziś jest znacznie zniszczony. Zachowały się jedynie grube mury, które noszą ślady po kulach z czasów II wojny światowej, nadając temu miejscu tajemniczości.

Odpust ku czci św. Tekli (23 września) jest uroczystością religijno-obyczajową. Rozpoczyna się południową mszą św., po której następują występy artystyczne. Część rekreacyjna nosi nazwę „W dzień św. Tekli ziemniaki będziem piekli” i gromadzi kilka tysięcy osób, w tym gości z całego powiatu i województwa.

Późnorenesansowy budynek Domu Wójta, położony przy ulicy Sienieńskiego, jest jednym z najokazalszych zabytków ariańskich.

Miejscowość Drogowle należała dawniej do biskupów krakowskich. Tu biskup Andrzej Lipski ufundował kościół, w którym przez cztery wieki swoją wiarę swobodnie wyznawali katolicy z Rakowa, w którym dominowali arianie.

Zwyczaj nawiedzania źródełka jest przekazywany z pokolenia na pokolenie. Do Pągowskiego źródełka przychodzą całe rodziny, by napić się wody i zabrać ją do użytkowania w święta.