Bolesław Hanicz – Boruta – dowódca w bitwie pod Ewiną

Lata życia

Bolesław Hanicz-Boruta urodził się 11 września 1906 roku w Radomsku. Zmarł również w tym mieście w 1976 roku.

Opis postaci

Bolesław Hanicz-Boruta urodził się 11 września 1906 roku w Wymysłówku k. Radomska. Był synem ślusarza kolejowego Konstantego Boruty i Bronisławy z domu Karnikowskiej. Początkowo mieszkał z rodziną w Radomsku, przy ul. Piłsudskiego 29, potem w Zakrzówku nr 97. W roku 1926 ukończył Gimnazjum Ogrodnicze w Nieszawie, a w 1947 roczny kurs administracji w Łodzi.

Już od młodzieńczych lat działał w organizacjach lewicowych. Związany był przede wszystkim z Komunistycznym Związkiem Młodzieży Polskiej. Był m. in. sekretarzem okręgu częstochowsko-piotrkowskiego KPP a w latach 1929-1930 generalnym sekretarzem Sekcji w Związku Szklarzy w okręgu Warszawa-Podmiejska. Od 5 III 1928 służył w 1 Oddziale Uzbrojenia w Pomiechówku w stopniu szeregowego. Za działalność w ruchach komunistycznych został usunięty z wojska. Został aresztowany przez Państwową Policję (Defę) i skazany w 1933 z art. 102 na półtora roku więzienia. Jednak po kilku miesiącach zwolniono go warunkowo w zamian za podjęcie współpracy z Defą w celu rozpracowania struktur KPP na Śląsku. Rozpoczął pracę jako robotnik sezonowy w PKP w Radomsku i Katowicach, którą porzucił na początku 1940 roku. Po wybuchu II wojny światowej działał w ruchu oporu. Na terenie powiatu radomszczańskiego organizował podziemie narodowe, m.in. przeprowadził akcję werbunkową w ramach Związku Jaszczurczego. Należał do Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej. Był dowódcą 85 plutonu w stopniu sierżanta. Na przełomie 1942 i 1943 na polecenie przełożonych (Stanisława Sojczyńskiego ps. Zbigniew) dołączył do Gwardii Ludowej. Dowodził jej jednostkami w powiecie radomszczańskim. W lutym 1944 roku został mianowany porucznikiem, w czerwcu kapitanem, w listopadzie majorem. Od 27 lutego 1944 roku był szefem sztabu 9 Częstochowsko-Piotrkowskiego Okręgu Armii Ludowej w Obwodzie III Radomsko-Kielce. W maju został dowódcą tego okręgu. We wrześniu 1944 roku powołano go na dowódcę 3 Brygadą Armii Ludowej im. Józefa Bema. Brał udział w licznych akcjach zbrojnych na terenie ziemi radomszczańskiej, częstochowskiej i włoszczowskiej, m.in. w wysadzaniu mostów drogowych, transportów kolejowych, wiaduktów. Był dwukrotnie ranny (Włynice -1943 r., Radomsko -1944 r.). Posługiwał się pseudonimami „Hanicz”, „Wilski”, „Jordan” i „Rawski”. Pod koniec wojny dowodził 2 batalionem 3 Brygady KBW w Biłgoraju. Doprowadził wtedy do dezorganizacji jednostki i przyczynił się do dezercji podległych mu żołnierzy. Uciekając, zabrał z magazynu wojskowego broń i amunicję. Po kilku tygodniach ukrywania się, w przebraniu cywilnym udał się do Piotrkowa Trybunalskiego, potem do Warszawy. W lipcu 1945 roku został aresztowany pod zarzutem dezercji z art. 143 § 1 i 2 art. 118 §1, 2, 3 KKWP z dn. 23 IX 1944., i skazany na 6 lat pozbawienia wolności oraz degradację do stopnia szeregowca. Wyrok ten, po amnestii został skrócony do roku więzienia. Przebywał w więzieniu do lipca 1946 roku. Zwolniony dzięki staraniom wpływowych weteranów AL, m.in. szefa WUBP w Łodzi płk. Mieczysława Moczara. W 1949 r. Boruta, za pobicie i zniesławienie funkcjonariusza MO w czasie służby, został skazany na miesiąc więzienia z zawieszeniem na 2 lata. Działał w konspiracji antykomunistycznej w ramach organizacji „Armia Wolności”. Był wówczas szefem sztabu na Okręg Radomsko „AW” działającym pod pseudonimem „Jordan”. W roku 1951 został aresztowany, następnie skazany przez WSR w Łodzi na 12 lat więzienia, utratę praw publicznych, honorowych i obywatelskich na okres 5 lat. Po amnestii z 1956 r. złagodzono karę do 8 lat więzienia. Ostatecznie zwolniono go warunkowo i przedterminowo, a wyrok uchylono. Przekazano też sprawę do sądu powszechnego w Łodzi celem rehabilitacji. W 1958 roku przyjęto Borutę na ewidencję oficerów rezerwy przez WKR w Radomsku w stopniu majora WP. Następnie mianowano go podpułkownikiem, a 15 VII 1959 przeniesiono do rezerwy.

Po zakończeniu wojny Bolesław Boruta był delegatem Przemysłu Włókienniczego w Łodzi (VII 1946-XII 1947) następnie pierwszym sekretarzem ZBoWiD w Radomsku. W latach 1947-1948 pełnił funkcję kierownika Browaru w Wieluniu, następnie kierownika Biura Obrotów Artykułów Rolnych w Radomsku (II-XI 1948), kierownika Administracyjno-Gospodarczego w Fabryce Chemicznej w Rudnikach (XI 1948-VIII 1949), kierownika Ośrodka Funduszu Wczasów Pracowniczych Sanatorium w Rościszowie (VIII 1949-VIII 1950), inspektora Centrali Odzieżowej w Łodzi (VIII 1950 -16 VIII 1951), prezesa Łódzkiego Przedsiębiorstwa Leśnych Produktów Niedrzewnych „Las” w Radomsku (21 VIII 1956-31 III 1957), prezesa Spółdzielni Inwalidów „Wytrwałość” w Radomsku (1 IV 1957-31 I 1962), prezesa Spółdzielni Pracy Krawieckiej w Częstochowie (1 II 1962-31 VIII 1963). W 1963 na wniosek Głównego Zarządu ZBoWiD w Warszawie, Prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz, przyznał Bolesławowi Borucie specjalną rentę inwalidzką.

Jeszcze w czasie wojny Boruta ożenił się z Anną Michalską z Zakrzówka, czynną kurierką AK, a następnie sekretarką w sztabie AL. Ślub odbył się 31 maja 1941 r. w Radomsku. Para miała syna Zbigniewa.

Bolesław Hanicz-Boruta jest autorem wydanej w 1973 roku książki pt. „Wspomnienia dowódcy III Brygady AL”.

Ważniejsze odznaczenia:
– Order Krzyża Grunwaldu kl. III,
– Krzyż Partyzancki,
– Medal Zwycięstwa i Wolności 1945,
– Medal za walkę z faszyzmem 1933-1945 (NRD).

Lokalnej społeczności Bolesław Boruta-Hanicz znany jest przede wszystkim jako dowódca w bitwie pod Ewiną, stoczonej 12 września 1944 roku z wojskami niemieckimi.