Czas powstania Gminnego Cudu Regionu
1933
Opis cech fizycznych Gminnego Cudu Regionu
Wieża wyciągowa szybu „Prezydent” dawnej kopalni węgla kamiennego znajduje się na terenie pomiędzy ulicami Piotra Skargi i Tadeusza Kościuszki, na granicy Chorzowa Starego i dawnej Królewskiej Huty. Stanowi ona fragment jednej z najstarszych i najdłużej działających kopalń na Górnym Śląsku oraz najcenniejszy relikt górnictwa węglowego w Chorzowie. Wieża wyróżnia się na tle innych, ponieważ jest ona żelbetowa, a jednak zachowuje szablonową formę wieży jednozastrzałowej, będącej niegdyś jedną z najnowocześniejszych w Europie. Sposób w jaki iluminowana jest po zmierzchu, wywiera duże wrażenie na obserwatorach. Wysokość żelbetowego Szybu to 42 metry. Z jego szczytu rozciąga się przepiękny widok na okoliczne tereny- przy dobrej widoczności można dostrzec nawet Beskidy.
Opis kontekstów historycznych Gminnego Cudu Regionu
Wieża wyciągowa, wybudowana w 1933 roku według projektu inż. Ryszarda Heilemana z Katowic, służyła do podnoszenia węgla za pomocą dwóch zbiorników opróżnianych od dołu. Do jej budowy wykorzystano francuskie wzory technologiczne, a finansowanie zapewniła polsko-francuska spółka „Skarboferm”. Początkowo szyb nosił nazwę „Wielki Jacek”, a od 1937 roku przemianowano go na „Prezydent” na cześć Prezydenta RP Ignacego Mościckiego, związanego w tamtym czasie z Chorzowem.
Jako jedna z najnowocześniejszych w okresie wybudowania i działania w Europie – posiadała dwa koła linowe o średnicy 5,5 m ustawione równolegle obok siebie. Wraz z urządzeniami towarzyszącymi, w tym skipem o pojemności 10 ton, potrafiła wydobyć na powierzchnię ponad 320 ton węgla na godzinę. Obok wieży znajdowały się budynki maszyny wyciągowej i sortowni (rozebrane w 1996 r.).
Szyb „Prezydent” w Chorzowie, będący częścią zabudowy dawnej kopalni „Król”, jest ważnym zabytkiem przemysłowym, który symbolizuje ponad dwustuletnią historię górnictwa węgla kamiennego na Górnym Śląsku. Zlokalizowany w obrębie dawnego Pola Wschodniego historycznej kopalni „Königsgrube” („Król”), szyb ten jest jednym z nielicznych zachowanych elementów kopalnianej infrastruktury, która odegrała kluczową rolę w rozwoju przemysłowym regionu.
Historia kopalni „Król” sięga 1791 roku, kiedy to rozpoczęła wydobycie pod nazwą „Prinz Carl zu Hessen” w rejonie dzisiejszej stacji kolejowej Chorzów Miasto. Założenie kopalni było inicjatywą hrabiego Friedricha Wilhelma von Redena, jednej z najważniejszych postaci w dziejach industrializacji Śląska. Od 1800 roku kopalnia funkcjonowała pod nazwą „Königsgrube” i szybko stała się jedną z największych oraz najlepiej wyposażonych kopalń w regionie. W 1873 roku roczne wydobycie przekroczyło milion ton węgla, co było znaczącym osiągnięciem na tle ówczesnej produkcji przemysłowej.
W miarę rozwoju kopalnia została podzielona na cztery pola wydobywcze: Zachodnie („św. Barbara”), Wschodnie („św. Jacek”, później „Prezydent”), Południowe („Król Piast”) oraz Północne („Wyzwolenie”). Po podziale kopalni w latach 30. XX wieku, pola Wschodnie i Południowe tworzyły nową kopalnię „Prezydent Mościcki”, nazwaną na cześć prezydenta Ignacego Mościckiego. Nazwy zmieniono na polskie po włączeniu części Górnego Śląska do odrodzonej Rzeczypospolitej w 1922 roku.
W XX wieku kopalnia przechodziła kolejne reorganizacje, w wyniku których kopalnię „Prezydent” włączono jako rejon do kopalni „Polska” w Świętochłowicach w 1970 roku. Choć kopalnia „Król” już nie istnieje, szyb „Prezydent” pozostaje jednym z najcenniejszych reliktów górnictwa węglowego w Chorzowie, przypominając o bogatej tradycji przemysłowej miasta i regionu.
Stan zachowania/stopień kultywowania Gminnego Cudu Regionu
W roku 2021 przeprowadzono ostatnią dużą renowację, podczas której zamontowano nocne oświetlenie oraz założono siatki odstraszające ptaki. Wcześniej na platformie i schodach Szybu zalegała gruba warstwa ptasich odchodów, potocznie nazywana „puddingiem”. Obiekt jest dostępny dla zwiedzających od świtu do zmierzchu, ale zamykany na noc oraz w czasie niesprzyjającej pogody, takiej jak silne opady czy wiatr. Wstęp na Szyb jest bezpłatny. Aby dotrzeć na szczyt, trzeba pokonać około 200 metalowych schodów. Konstrukcja schodów zapewnia bezpieczeństwo – nie ma ryzyka upadku z góry na dół. Widok z góry jest imponujący i należy do najlepszych na Górnym Śląsku. Obok szybu znajduje się czynna restauracja „Sztygarka”.
