Strona główna podkarpackie Czudeckie obiekty małej architektury sakralnej

Czudeckie obiekty małej architektury sakralnej

25 listopada 2024

Czas powstania Gminnego Cudu Regionu

XVIII-XX w.

Opis cech fizycznych i kontekstów historycznych Gminnego Cudu Regionu

Nieodzownym elementem kulturowym gminy Czudec są obiekty małej architektury sakralnej: kapliczki, krzyże i figury przydrożne. Wyróżnić można kapliczki domkowe, słupowe, postumentowe czy szafkowe. Wiele z nich ma długoletnią historię zaś inne są mało znane i już dawno zapomniane.

Kapliczka pw. św. Jana Nepomucena przy ul. Jasielskiej (w zespole parkowo – dworskim przy ul. Strumykowej)

Usytuowana jest na skraju parku podworskiego, po północnej stronie szosy z Rzeszowa do Strzyżowa. Pochodzi zapewne z 2 połowy XIX w. Jest to kapliczka drewniana. Wykonana została w kształcie altanki na czterech słupach dźwigających daszek namiotowy pokryty gontem. Wewnątrz umieszczona została drewniana rzeźba przedstawiająca św. Jana Nepomucena. Wystawiona została na pamiątkę wielkiej powodzi, która nawiedziła te tereny wiele lat temu.

Kapliczka pw. św. Jana Nepomucena przy ul. Jasielskiej, fot. Leszek Drzał

Nagrobek Karola Nitsche – pomnik Karola Ferdynanda Nitsche z 1862 r. Wykonany w technice odlewu żeliwnego, w stylu neogotyckim. Pomnik tworzy krzyż z figurą Chrystusa Ukrzyżowanego ustawiony na rozbudowanym cokole. Został wyremontowany przez Gminę Czudec w latach 2016 – 2017.

Nagrobek Waleryi – pomnik Walerii z Wojciechowskich Nitsche posiada dużą wartość artystyczną, ikonograficzną i historyczną dla regionu Czudca. Nagrobek jest niezwykle rzadkim przykładem rzemiosła artystycznego i sztuki rzeźbiarskiej wykonywanej w technice odlewu żeliwnego. Ze względu na zły stan techniczny, w 2018 r. Gmina Czudec zleciła przeprowadzenie prac konserwatorskich.

Nagrobki Karola Nitsche i Waleryi, fot. Leszek Drzał.

Figura przydrożna św. Jana Nepomucena przy ul. Św. Jana – z 1752 r. wykonana przez nieznanego twórcę czerpiącego inspirację z rzeźby sakralnej okresu późnego baroku. Ikonograficznie należy do typowych i licznie występujących na terenie województwa podkarpackiego przedstawień św. Jana Nepomucena, stawianych nad wodami, przy mostach, a także na rozstajach dróg. Jak głosi legenda wzniesiona została na pamiątkę wielkiej powodzi rzeki Wisłok. Fundatorką figury jest zapewne Karolina Grabieńska z domu Machowskich, o czym świadczy herb Nałęcz oraz data na cokole figury. Figura została wyremontowana w 2020 r. przy współpracy ze Starostwem Powiatowym w Strzyżowie.

Figura Jana Nepomucena przy ul. Św. Jana w Czudcu, fot. Anna Pszonka

Figura św. Jana Nepomucena w Pstrągowej – stoi na placu obok kościoła parafialnego. Położona jest na terenie pierwotnego założenia kościelnego. Usytuowana jest w południowo-zachodnim narożniku placu kościelnego, obok nowszego krzyża misyjnego. Jest to późnobarokowa, kamienna rzeźba pochodząca z XVIII wieku. Obecnie umieszczona jest na nowym cokole wykonanym z cegły i pomalowanym na kolor bordo. Postać św. Jana Nepomucena jest przemalowana.