Czas powstania: 1896 r.
Opis kontekstów historycznych:
Początek napływu Żydów do Sławkowa przypada pod koniec XVIII wieku, a jego największa ekspansja na końcówkę wieku XIX. Wcześniej, gdy miasto należało do biskupstwa krakowskiego, aż do roku 1816, gdy zostało włączone do dóbr górniczych, warunki dla osadnictwa żydowskiego nie były sprzyjające. Stale rosnąca liczba Żydów w mieście, począwszy od wspomnianego końca XVIII w., spowodowała ukonstytuowanie się żydowskiego samorządu. W roku 1889 ich liczba była już znaczna, dlatego gmina żydowska zakupiła w roku 1893 plac pod budowę bóżnicy. Trzy lata później w 1896 r. na działce stała już gotowa synagoga, obok której znajdowała się kancelaria. W krótkim czasie oprócz wspomnianego obiektu, na placu należącym do Dawida Watenberga powstała rytualna łaźnia zwana mykwą. Pozyskano również grunt pod cmentarz. Synagoga zbudowana została z czerwonej cegły i była budynkiem parterowym. W części wschodniej mieściła się sala modlitw. W zachodniej części przedsionek z kancelarią gminy, nad którą znajdował się babiniec. W czasie wojny synagoga została zdewastowana przez Niemców. Następnie urządzono w niej magazyn wojskowy. Po wojnie obiekt nadal pełnił funkcje magazynowe na potrzeby gminnej spółdzielni. Obecnie jest własnością prywatną.
Opis cech fizycznych:
Budynek synagogi na planie prostokąta. Obiekt jednopiętrowy, murowany z cegły, obecnie pokryty tynkiem. Wschodnia elewacja frontowa, będąca krótszym bokiem obiektu wzdłuż ulicy Biskupiej. Od prawego naroża ośmiostopniowe schody wzdłuż elewacji frontowej, prowadzą na nadbudówkę w formie rampy załadunkowej. Elewacja trzy osiowa. W osi środkowej metalowe drzwi wejściowe, dwuskrzydłowe (skrzydło główne i boczne mniejsze). Pozostałe wejścia do budynku w elewacji bocznej oraz tylnej przez przybudówkę – przedsionek. Głowna część budynku z dachem dwuspadowym krytym papą. Tylna cześć, zachodnia o mniejszej kubaturze z własną połacią dachu jest obniżona ok. 1,5 m w stosunku do krawędzi dachu części głównej. Dobudówka w formie przedsionka z bocznym wejściem. Pomiędzy drzwiami a prawym oknem tablica z granitu z wykutą inskrypcją w językach, polskim i hebrajskim o treści:
‘W budynku tym do czasu niemieckiej okupacji mieściła się synagoga Żydów Sławkowa’.
Województwo: śląskie
Gmina: Sławków, powiat będziński, region Zagłębie Dąbrowskie
Lokalizacja w terenie: ul. Biskupia 10