Czas powstania:
1888-1889 rok
Opis cech fizycznych:
Cerkiew zbudowana jest z cegły i kamienia z dachem o konstrukcji drewnianej krytym blachą. Obiekt wzniesiony na planie krzyża równoramiennego. Elewacja z bogatą dekoracją rzeźbiarską wykonaną w kamieniu i z kształtek ceglanych. Okna prostokątne, zamknięte półkoliście oraz trójkątnie, w profilowanych obramieniach lub z dekoracją nadokienną. Elewację wieńczy bogato profilowany gzyms, pod nim fryz arkadowy.
Opis kontekstów historycznych:
Budowa świątyni, w pobliżu dworca kolejowego rozpoczęła się 15 sierpnia 1888 roku. Pod koniec następnego roku, w listopadzie 1889 biskup lubelski Flawian wyświęcił nowo wzniesioną cerkiew pod wezwaniem świętych Wiary, Nadziei, Luby i matki ich Zofii.
Na początku XX wieku z uwagi na rosnącą liczbę prawosławnych mieszkańców Sosnowca wzniesiono drugą cerkiew przy obecnej ulicy Parkowej. Nową świątynię, pod wezwaniem św. Mikołaja, oddano do użytku 26 października 1906 r.
Obie cerkwie przetrwały okres I Wojny Światowej, ale w kolejnych latach władze państwowe podjęły próbę likwidacji znajdujących się w Sosnowcu świątyń prawosławnych. Początkowo parafii odebrano możliwość korzystania z cerkwi pw. św. św. Wiery, Nadziei, Luby i matki ich Zofii oraz zlikwidowano jej samodzielność, przyłączając ją do parafii w Piotrkowie Trybunalskim (1919 r.). Brak nadzoru nad świątynią spowodował, iż budynek wielokrotnie dewastowano.
Natomiast w roku 1938, z uwagi na rzekomy zły stan techniczny, decyzją władz miejskich przystąpiono do rozbiórki cerkwi pw. św. Mikołaja. Po jej wyburzeniu wierni, nie mając miejsca w którym mogą się modlić, zwrócili się z prośbą o zwrot cerkwi przy ul. Kilińskiego (dawnej Cerkiewnej). Prośba ta jednak została odrzucona. Dopiero w roku 1940 prawosławni mogli powrócić do jedynej zachowanej cerkwi, lecz już od roku 1945 roku działalność parafii prawosławnej została mocno ograniczona.
Budynek cerkiewny do lat 80. XX w. nie był poddawany żadnym pracom konserwatorskim. Działania renowacyjne podjęto dopiero pod koniec XX w. i stopniowo lecz systematycznie prowadzone są one do chwili obecnej.
Cerkiew wraz z budynkami plebani wpisana do rejestru zabytków województwa śląskiego A/831/2021 (A/1242/80)
Dane identyfikacyjne:
województwo śląskie
Gmina Sosnowiec, Sosnowiec