Zbiornik retencyjny na Kłodnicy, w zachodniej części Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, po lewej stronie Kanału Gliwickiego, przy południowo-zachodniej granicy Pyskowic, w woj. śląskim.
Powierzchnia zbiornika wynosi 516 ha, dł. 6 km, szer. do 3 km, pojemność zbiornika 94 mln m3.
Nazwa zbiornika pochodzi od Dzierżna, dzielnicy Pyskowic. Zbiornik również jest nazywany Jeziorem Rzeczyckim. W pobliżu zbiornika znajduje się drugi, mniejszy zbiornik wodny Dzierżno Małe. Zbiornik również jest nazywany Jeziorem Rzeczyckim.
Zbiornik spełnia ważne funkcje przyrodnicze i krajobrazowe (m.in. jako regionalnej rangi ostoja ptactwa wodnego), służy też poprawie warunków żeglugowych na Kanale Gliwickim, oczyszcza wody silnie zanieczyszczonej Kłodnicy przez pełnienie roli „naturalnego” osadnika, zapewnia przepływ nienaruszalny, pełni również zadania przeciwpowodziowe.
Dogodne miejsce spacerowe, choć bez asfaltu i miejscami w grząskim terenie znajduje się w Rzeczycach, w okolicach ulicy Piaskowej. Powstała tu piaszczysta plaża, która w gorące dni wypełnia się plażowiczami oraz skuterami wodnymi.
Charakter gospodarki wodnej w obrębie zbiornika Dzierżno Duże powoduje, iż cechuje się on wahaniami stanów wody dochodzącymi do 9 metrów.
Zbiornik jest położony na terytorium Gliwic, Pyskowic i gminy Rudziniec.
Utworzony w 1964 r. przez wprowadzenie wód Kłodnicy do kopalni piasku podsadzkowego po zakończenie eksploatacji piasków podsadzkowych. W środkowej części doliny Kłodnicy zalano dwa wyrobiska popiaskowe o podobnej głębokości maksymalnej (do 20 metrów), oddzielone rozmytą obecnie groblą
W przeszłości posiadał znaczenie dla rolnictwa i hodowli, a współcześnie jest traktowany również jako miejsce nieformalnego odłowu drobnych skorupiaków służących produkcji pokarmu dla ryb akwariowych.
Informacje na temat wydobycia piasku (przed zalaniem zbiornika):
W latach 1911-1913 Towarzystwo Piaskowo-Transportowe ,,Ballestrema i Borsiga” uruchomiło dla kopalń podziemnych węgla kamiennego zachodniego rejonu górnośląskiej niecki węglowej piaskownie „Przezchlebie” i „Pyskowice”.
Rok 1913 przyjmuje się za rok rozpoczęcia wydobycia piasku w kopalni ,,Pyskowice”, której Kopalnia Piasku ,,Kotlarnia’’ S.A. jest kontynuatorką. Pierwszymi polami wydobywczymi były ,,Przezchlebie” oraz ,,Dzierżno”.
W 1950 roku powołano w ramach resortu górnictwa węgla kamiennego Przedsiębiorstwo Materiałów Podsadzkowych Przemysłu Węglowego” (PMP PW) z siedzibą w Katowicach, do którego weszła również Piaskownia ,,Pyskowice”.
Decyzją Ministerstwa Górnictwa powstaje w 1951 r. Przedsiębiorstwo Materiałów Podsadzkowych Przemysłu Węglowego (PMP-PW), z siedzibą w Sosnowcu (później w Katowicach); które swoją działalnością objęło wszystkie istniejące w regionie wyrobiska piaskowe, opiekę nad ich dalszym wykorzystywaniem, a także odpowiedzialność za budowę i utrzymanie linii kolei piaskowych wraz z taborem.
PMP-PW podzielono na trzy zakłady terytorialne.
- Pyskowickie Zakłady Materiałów Podsadzkowych PW
- (z piaskowniami Przezchlebie oraz Pyskowice, razem z zakładem naprawczym parowozów w Przezchlebiu i wagonów w Dzierżnie).
- Sosnowieckie Zakłady Materiałów Podsadzkowych PW
- (z piaskowniami Jęzor, Siemonia-Rogoźnik, Gołonóg, Rózkówka, Czerwona Gwardia (Jaworzno), Milowice i Bór Juliusz).
- Mikołowskie Zakłady Materiałów Podsadzkowych PW
- (z piaskowniami Dąbrówka Mała, Szopienice, Panewniki, Bańgów, Borowa Wieś, Załęże, Brzezinka, Nieborowice, Boguszowice).
Wydobycie węgla, a co za tym idzie, zapotrzebowanie na piasek, nieustannie wzrastało. W sam pierwszy rok działalności PMP-PW wydobyto i przetransportowano 14 mln 195 tys. metrów sześciennych materiału, przy czym największy udział we wskazanym wyniku miała piaskownia Pyskowice (34,4%). Krótko po utworzeniu trójzakładowego przedsiębiorstwa, podjęto działania prowadzące do wyłączenia spod niego pomniejszych jednostek, ze względu na bałagan organizacyjny i problemy w dostawach piasku do kopalń zimą roku 1953/1954.
W tym samym czasie wydobycie na polach piaskowych Przezchlebie oraz Dzierżno zbliżało się ku końcowi. Próbą „ratowania” wydobycia w okolicach Przezchlebia, było utworzenie nowego pola wyrobiskowego w okolicy miejscowości Czechowice. Zamknięto je razem z Przezchlebiem w roku 1955 r.
Wydobycie na polach piaskowych III i IV w Pyskowicach, zakończono na przestrzeni lat 1961-1963. Jako końcowy etap wydobycia wybrano groblę oddzielającą od siebie dwie niecki. Pozostałość grobli została z czasem wypłukana przez wodę.