XVI-XVII wiek.
Wieś Zawada ze swoim sanktuaryjnym kościołem leży przy drodze krajowej E4, w odległości 6 km od Dębicy. Początek jej dziejów sięga prawdopodobnie XIII wieku. W cieniu starych rozłożystych drzew, stoi murowany kościół z wysoką wieżą, we wnętrzu, którego w głównym ołtarzu znajduje się cudowny obraz Matki Bożej. W miejscu małej kaplicy pod wezwaniem Nawiedzenia NMP, będącej częścią parafii Lubzina, Achacy Ligęza, powodowany wdzięcznością dla Matki Bożej za cudowne uzdrowienie jego syna Kazimierza, prawie własnym kosztem wybudował kościół w latach 1646-56. Biskup Florian Janowski 31 lipca 1791 erygował tu parafię. Pierwszym proboszczem został ks. Wojciech Kaśluga. Kościół był wielokrotnie przebudowywany, ostatnio w latach 1989-1993.
Sanktuarium stanowi cel licznych pielgrzymek – z kraju, jak i z okolicznych miejscowości. Dzięki licznym uzdrowieniom mieszkańców, obraz cudownej Matki został koronowany po I wojnie światowej. Warto podkreślić, że w trakcie wojny doszło też do cudu – jeden z pocisków artyleryjskich utknął w akacji, otaczającej świątynię i nie eksplodował.
Obecny kościół posiada cechy wczesnobarokowe i neobarokowe, jest murowany z kamienia z użyciem cegły, jednonawowy. Wyposażenie kościoła parafialnego p.w. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Zawadzie jest w dużym stopniu zabytkowe. Polichromia w prezbiterium na stropie figuralna i ornamentalna pochodzi z 1938 roku, a namalowana została przez Tadeusza Terleckiego, natomiast w nawie, na sklepieniu i ścianach bocznych wykonana przez Jurija Bodnara. Dwa witraże w prezbiterium to także projekt Jurija Bodnara z Ukrainy, wykonany przez Zbigniewa Gustaba z Krakowa. Wyposażenie wnętrza pochodzi z II połowy XVIII w. W ołtarzu głównym znajduje się słynący łaskami obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z końca XVI w., koronowany dwukrotnie w 1920 i 1924 r., po odzyskaniu skradzionych koron. Na zasuwie widnieje obraz Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej z XVIII w., a w zwieńczeniu obraz Świętej Trójcy, w typie tronu łaski z XIX w. Dwa ołtarze boczne są z kolei neobarokowe z XIX w. W kaplicy umieszczony jest ołtarz późnorenesansowy z początku XVII w. z obrazami Nawiedzenia N.M.P. i św. Stanisława i Wojciecha. Chrzcielnica i ambona pochodzą z II połowy XVIII w.
Zabytkami sztuki XVII w. są również stare, główne drzwi wejściowe do nawy, krucyfiks w tęczy, prospekt organowy oraz dzwon z 1614 r.
Cudowny obraz Matki Boskiej Zawadzkiej nosi na sobie cechy i charakter obrazu Najświętszej Maryi Panny Śnieżnej, jaki znajduje się w Bazylice Matki Bożej Większej w Rzymie. Taki właśnie obraz Matki Bożej znalazł się w pałacu rodziny Ligęzów, właścicieli dóbr zawadzkich. Cudowny wizerunek Matki Bożej Zawadzkiej był ich własnością rodową. Ligęzowie zabierali go ze sobą na wyprawy wojenne. Dzięki staraniom Stanisława Ligęzy, w latach 1616-1626, stróżami zawadzkiego sanktuarium byli oo. augustianie z Krakowa. Po jedenastu latach augustianie opuścili Zawadę, bo nie mieli zapewnionych środków do utrzymania i już tam nie wrócili. Po ich odejściu, od 6 lipca 1629 r., opiekę nad sanktuarium i pielgrzymami podjęło trzech kapłanów prebendarzy.
Województwo: podkarpackie
Gmina: Dębica
