XVI wiek, XIX wiek, XX wiek.
Miejscowość Zawada, w gminie Dębica ze względu na swą bogatą historię i liczne zabytki nazywana jest przez wielu „Perłą Ziemi Dębickiej”. W Zawadzie urzędowały słynne polskie rody: Ligęzów, Radziwiłłów, Raczyńskich. Ostatnim właścicielem Zawady był hr. Edward Raczyński, prezydent RP na emigracji w latach 1979-1986. Jego imię nosi obecnie szkoła podstawowa.
Z majątku Raczyńskich w Zawadzie pozostał stary park dworski z kilkusetletnimi drzewami, otoczony murem z neogotycką bramą. Ogrodzenie zostało wpisane do rejestru zabytków. Po renesansowym dworze obronnym Ligęzów z XVI w. pozostała do dziś tylko baszta, przekształcona i po rozbudowie, w trakcie restauracji rezydencji przez Karola F. Schinkla na początku lat 20-tych XIX w., stanowiąca część kaplicy dworskiej. Budowla ta, wybudowana na polecenie Atanazego Raczyńskiego, jest dzisiaj pomnikiem architektury neogotyckiej, wiążąc się z pierwszą fazą tego nurtu estetycznego, kształtującego sztukę Europy w I połowie XIX w. Rangę taką nadaje jej zarówno nazwisko wybitnego architekta, jak i fakt, że jest to jedna z wcześniejszych realizacji neogotyku na terenie Polski południowej. Z tego czasu pochodzi też kompozycja parku założonego w stylu angielskim. Budowle z lat 20-tych XX w. dopełniają całości założenia. Zespół jest zróżnicowany stylowo.
We wschodniej części parku znajduje się piętrowy pałacyk wybudowany około 1918 roku. Jest to kopia rezydencji Rhodesa-Smitha, odkrywcy diamentów z Południowej Afryki. Obok neobarokowego, piętrowego pałacyku znajduje się zabytkowa studnia z końca XVIII w, ozdobiona dwoma kamiennymi obeliskami. W środku parku znajduje się także porośnięta drzewami sklepiona piwnica -lodownia, dawniej służąca za spiżarnię. Obecnie cały zespół zabytków znajduje się w posiadaniu osoby prywatnej. Zespół pałacowo-parkowy obejmuje więc kaplicę z basztą, pałac, oficynę, pralnię, budynek mieszkalny, rządcówkę, budynek bramy, chmielarnię, gorzelnię, stajnię, studnię z dwoma kamiennymi obeliskami oraz ogrodzenie. Wszystkie elementy zostały wpisane do rejestru zabytków.
Dawna rezydencja Raczyńskich w Zawadzie składała się z części reprezentacyjnej i folwarcznej, z wielu budynków mieszkalnych i gospodarczych oraz rozległego, ogrodzonego parku. Część reprezentacyjna jest obecnie niezamieszkała i niedostępna dla zwiedzających. Tylko jej część gospodarcza jest wykorzystywana.
Województwo: podkarpackie
Gmina: Dębica
