Czas powstania: przełom XIX/XX w.
Opis kontekstów historycznych:
Dom Modlitwy Mizrachi znajduje się w podwórzu jednej z będzińskich kamienic przy ulicy Potockiego 3. Materiały źródłowe wskazują, że głównym fundatorem i inicjatorem jego powstania był będziński kupiec Jakub Chil Winer. Został założony najprawdopodobniej w okresie I wojny światowej, w należącej do Winera kamienicy zwanej „małym Będzinem”. W jej pobliżu znajdowały się łaźnia, kinoteatr Nowość, szkoła oraz kawiarnia. Nazwa domu modlitewnego wywodzi się od będzińskiej organizacji „Mizrachi”, która była odłamem ortodoksyjnego syjonizmu. Będziński Dom Modlitwy był miejscem spotkań tego środowiska. W roku 1925 odbył się tam m.in. kongres syjonistów z ówczesnego województwa kieleckiego i krakowskiego.
W latach 20. XX w. wnętrze sali modlitewnej zostało wzbogacone o polichromie, których tematyka ściśle nawiązywała do idei syjonistycznych.
Polichromie przedstawiają ważne dla judaizmu symbole m.in. grób Absalona, grób Racheli, balsaminkę, menorę i świece hawdalową. Unikatowe są zachowane prawie w większości zdobiące ściany wizerunki znaków zodiaku. Jest tylko kilka obiektów w Polsce w których zachowały się wszystkie zodiakalne wizerunki. Strop pokrywają przedstawienia dwunastu plemion Izraela. Na ścianie wschodniej znajduje się miejsce po Aron ha Kodesz. Tuż za ścianą zaś ulokowana była Mykwa (łaźnia rytualna), której pozostałości przetrwały do dzisiaj. Okres II Wojny Światowej Dom Modlitwy przetrwał w stanie prawie nie naruszonym. Po wojnie obiekt zmieniał swoje funkcje, co miało istotny wpływ na stan zachowania jego wnętrza.
Początkowo pomieszczenie przebudowano na mieszkanie. Największą stratą z tego okresu było, usunięcie z podłogi kafli i zastąpienie ich drewnianą podłogą. Następnie pomieszczenie domu modlitwy pełniło funkcję piwnicy i zostało podzielone na dwa osobne pomieszczenia. Wnętrze Mizrachi ponownie zostało „odkryte” w 2004 r. dzięki wspomnieniom Żydów pochodzących z Będzina, którzy obecnie mieszkają w Izraelu. Obiekt został udostępniony do zwiedzania, jednak po pewnym czasie został zamknięty, aby w roku 2011 przeprowadzić prace konserwatorskie polichromii. W 2007 roku dekoracja malarska Domu Modlitwy Mizrachi została wpisana do rejestru zabytków województwa śląskiego. Od 2012 administruje nim Muzeum Zagłębia w Będzinie. Obiekt jest udostępniony do zwiedzania.
Gmina Będzin,
województwo: śląskie, powiat będziński,
region Zagłębie Dąbrowskie