Czas powstania:
1995 rok
Opis cech fizycznych:
Granitowy obelisk w kształcie prostopadłościanu ustawiony na niewielkim cokole nawiązujący swą formą do tefilinu. Na pomniku napisy w języku hebrajskim i polskim oraz symbole judaizmu: gwiazda Dawida i menora symbolizująca światło i życie, znak rozpoznawczy narodu wybranego.
Opis kontekstów historycznych:
Osadnictwo żydowskie w Czeladzi datowane jest na 2. poł. XIX wieku. Na pocz. XX stulecia rozrastająca się społeczność żydowska rozpoczęła starania aby usamodzielnić się od kahału w Będzinie. Pomimo, iż czeladzka ludność żydowska stanowiła niewielki odsetek wszystkich mieszkańców i nie była tak liczna jak w sąsiednim Będzinie to w 1914 roku w Czeladzi powstała gmina żydowska. Jej staraniem po zakończeniu I wojny światowej rozpoczęto budowę synagogi przy ulicy Milowickiej (obecnie ul. Katowicka). Na silnie opadającym terenie powstała stosunkowo skromna budowla z kamienia wapiennego na planie wydłużonego czworoboku, z dwuspadowym dachem i dekoracyjnym zwieńczeniem frontowym elewacji budynku.
W czasie II wojny światowej na polecenie okupanta synagogę rozebrano.
W sierpniu 1995 r. w miejscu, gdzie znajdowała się świątynia, odsłonięto pamiątkowy, granitowy obelisk w formie tefilinu (pudełeczka z ustępami Tory, noszonego przez pobożnych Żydów). Tekst na pomniku z napisem w dwóch językach polskim i hebrajskim głosi:
„W tym miejscu stała bóżnica Żydów Czeladzi i okolic, zburzona przez hitlerowskich okupantów Polski w czasie II wojny światowej”.
Dane identyfikacyjne:
województwo śląskie
Gmina Czeladź, Czeladź