- Czas powstania
nieznany
2. Opis cech fizycznych wprowadzonego Gminnego Cudu Regionu
Szlak Papieski rozpoczyna się przy kościele pod wezwaniem Świętych App. Szymona i Judy Tadeusza w Kozach. Przejście szlakiem zajmuje łącznie 5,20 godz, 16,4 km od kościoła z Kóz. Szlak kończy się przy kościele w Straconce.
Szczegółowy rozkład szlaku przedstawia się następująco: Kozy – Kapliczka u Panienki – Kamieniołom (2,7 km) – Hrobacza Łąka (4,7 km) – Przełęcz U Panienki (6,1 km) – Groniczki – Gaiki (8,5 km) – Przełęcz Przegibek (10,4 km) – Magurka Wilkowicka (11,9 km) – Przełęcz Łysa (14,4 km) – Straconka (16,4 km).
3. Opis kontekstów historycznych
Społeczna inicjatywa utworzenia Szlaku Papieskiego była odpowiedzią na pragnienie Jana Pawła II wypowiedziane w Watykanie w 1979 roku : „… dobrze by było umieścić w (mojej) biografii trasy, wszystkie trasy, na których byłem, żebym tak był wrośnięty w polską ziemię…”. Przesłanie Ojca Świętego: „Pilnujcie mi tych szlaków…” Te słowa stały się mottem realizowanego w gminie Kozy projektu mającego na celu upamiętnianie miejsc pobytu i wypraw w Beskid Mały księdza/biskupa/kardynała Karola Wojtyły, zwłaszcza tych z lat 50-tych XX wieku, kiedy wikariuszem w Kozach był zaprzyjaźniony z ks. Karolem Wojtyłą, ks. Franciszek Macharski, późniejszy metropolita krakowski.
Szlak związany jest z zabytkami sakralnymi i punktami odwiedzin Jana Pawła II podczas jego wędrówek górskich.
1.Szlak rozpoczyna się przy kościele Szymona i Judy Tadeusza w Kozach.
Pierwsza wzmianka o istnieniu świątyni pojawiła się już w 1326 r. , a budowlę drewnianą wzniesiono w 1520 r. Kościół ma bogatą polichromię malowaną suchą temperą na desce, która znajduje się obecnie w Muzeum Narodowym w Krakowie, zaś drzwi od dzwonnicy oraz kamienna kropielnica eksponowane są w Izbie Historycznej im. A.Zubera w Kozach. Kościół jest utrzymany w stylu neogotyckim, a wewnątrz można odnaleźć ukoronowaną figurę Matki Bożej Koziańskiej. Na zewnątrz świątyni od strony południowej umieszczono tablice upamiętniające: 500 rocznicę bitwy pod Grunwaldem, nazwiska poległych i zmarłych parafian – uczestników wojen w latach 1914-1920 oraz nazwiska ofiar II wojny światowej i systemów totalitarnych. Na cmentarzu parafialnym niedaleko kościoła (ul. Cmentarna) spoczywa ks. Franciszek Żak – kapłan, który 20.06.1920 r. ochrzcił Karola Wojtyłę.
Następnie podążając znakami niebieskimi i żółtymi w kierunku południowym, zostawiamy po lewej stronie park dworski (starodrzewia z XIX wieku, platan) i dawny pałac rodziny Czeczów. Przechodząc drogę krajową nr 52 należy przejść ok. 1000 metrów (ul. Beskidzka) nadal za znakami żółtymi i niebieskimi wzdłuż doliny potoku Kozówka dochodząc aż do rozwidlenia dróg przy betonowym krzyżu. Szlak Papieski, co wskazują znaki niebieskie, kieruje się stąd drogą w lewo i przebiega wśród licznych zabudowań. Następnie, choć znaki niebieskie wskazują skręt w lewo należy skierować się w prawo (ul. Panienki) i idąc drogą biegnącą skrajem lasu, dochodzimy do kaplicy Matki Bożej Różańcowej zwanej „Panienką”.
2. Kapliczka u Panienki
Kaplica murowana z piaskowca, prawdopodobnie miejscowego pochodzenia z 1908 r. W rzucie kwadratowa, z półkolistą absydą od północy. Wewnątrz naturalnej wielkości figura Matki Bożej. Fundatorką kaplicy była Józefa Naglik, żona Andrzeja – wójta. Murował ją Szczepan Duźniak. Data budowy została wyryta na cokole. Nad drzwiami do roku 1944 znajdowała się tabliczka z napisem „Boże zbaw Polskę”. Potem w miejsce tego napisu dano inny: „Matko, nie opuszczaj nas”. Aktu koronacji figury Matki Bożej „Panienki” dokonał ksiądz kardynał Franciszek Macharski – arcybiskup metropolita krakowski 27 sierpnia 2000 roku. Obecnie ukoronowana figura Matki Bożej znajduje się w głównym ołtarzu kościoła Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza, a w kaplicy jej kopia i do kapliczki jest ona przynoszona w uroczystej procesji 3 maja.
Idąc od kapliczki należy kierować się dróżką leśną w kierunku południowym. Dróżka, skręcając w lewo, wyprowadza na zwałowisko nieczynnego kamieniołomu (556 m n.p.m., od kościoła 2,7 km).
3. Kamieniołom
Można podziwiać stąd wspaniałą panoramę na Pogórze Śląskie, m.in: Bielsko-Białą, Jezioro Goczałkowickie, Pszczynę, Tychy, Oświęcim, Kęty.Pierwsze wzmianki o kamieniołomie w Kozach pochodzą z 1880 roku. Kamieniołom w Kozach rozbudowano w latach 1910-1912 za sprawą Mariana Czecza – właściciela ziemskiego. Uruchomiono kolejkę linową od kopalni do stacji kolejowej w Kozach, gdzie znajdowała się ładownia, sortownia i silosy magazynowe. Używano 50 wózków o ładowności 200 kg. W latach 70-tych XX w. ze względu na zły stan techniczny kolejkę liniową trzeba było zlikwidować, rozbudowano równocześnie urządzenia w pobliżu wyrobiska. Dawna forma komunikacji została całkowicie zamieniona na transport samochodowy. W tym czasie kopalnia produkowała kruszywo dla celów kolejnictwa, a po stwierdzeniu pogorszenia się jego jakości, również dla celów drogownictwa w ilościach ok. 100.000 ton rocznie. Do całkowitej likwidacji doszło w 1994r.
Idąc kamienistą drogą w linii zwałowiska ku wschodowi, należy skręcić w prawo, gdzie mijamy po prawej stronie jezioro, poźniej należy przejść między drzewami i skierować się kamienistą ścieżką na lewo po skosie. Po chwili docieramy kamienistej dróżki biegnącej od zwałowiska, a następnie skręcamy w prawo kierując się na wschód i wchodzimy w las. Po przejściu niewielkiego potoku szlak skręca w prawo, a następnie znowu w prawo, kierując się dość stromo w kierunku południowym. Dalej prowadzi kamienista dróżka w las bukowy, w najbardziej stromym miejscu szlak skręca w prawo, natomiast ścieżka, robiąc zygzaki między bukami, pozwala swobodniej zdobywać wysokość. Tak oto znajdujemy się na ścieżce biegnąca od Porąbki aż do Straconki, po której przed II wojną światową oraz krótko po niej mieszkańcy okolicznych wiosek, pokonując wiele kilometrów, zmierzali do pracy.
4. Hrobacza Łąka
Idąc dalej, pokonujemy północne stoki Hrobaczej Łąki aż do przecinającej trawers ścieżki. Po wejściu na nią skręcamy w lewo i idziemy kolejną wąską ścieżką (jest to odcinek przedwojennego zielonego szlaku turystycznego) w kierunku południowego wschodu, aż na grzbiet góry. Stąd Szlak Papieski skręca w prawo, za czerwonymi znakami rozpoczynamy podchodzenie na szczyt Hrobaczej Łąki (828 m n.p.m., od kościoła 4,7 km; 1,45 godz.).Na szczycie Hrobaczej Łąki znajduje się 35 – metrowy krzyż, wzniesiony w 2002 roku na pamiątkę 2000 lat chrześcijaństwa. Pod krzyżem zbudowano platformę, z której można podziwiać wspaniałe krajobrazy na północną stronę.
Od południowej strony pod szczytem Hrobaczej Łąki ciągnie się pas okopów z czasów II wojny światowej. W połowie lat 30-tych XX w. przez rodzeństwo Zofię, Michalinę i Jana Dorzaków zbudowane zostało pod szczytem również schronisko.
Z Hrobaczej Łąki Szlak Papieski, wspólnie ze szlakiem żółtym i czerwonym, grzbietową drogą opada w stronę Przełęczy u Panienki. Około 200 metrów przed Przełęczą u Panienki jest drogowskaz do Źródła Maryjnego, znajdującego się kilkadziesiąt metrów poniżej.
5. Przełęcz u Panienki (741 m n.p.m., od początku szlaku papieskiego 6,1 km; 2 godz.) bierze swą nazwę od kaplicy Matki Bożej „Panienki”. Kapliczka została ufundowana przez nadleśniczego dóbr Kozy, Juliusza Beinlicha w 1884 roku, jak głosi tradycja – z wdzięczności za cudowne ocalenie życia przed wilkami. Usytuowano ją w zbiegu szlaków turystycznych. Kapliczka to kamienny obelisk, postument o poszerzonej podstawie z obrobionych boków piaskowca.
Szlak Papieski biegnie dalej za czerwonymi znakami od Przełęczy u Panienki aż do wzniesienia – Groniczki (839 m n.p.m.).
6. Groniczki
Stąd kierujemy się na szczyt Gaików (808 m n.p.m., z Kóz 8,5 km; 2,40 godz.).
7. Gaiki
Na szczycie szlak skręca w lewo i za niebieskimi znakami schodzi w dół. Tu odsłania się widok Magurki Wilkowickiej. Należy dojść do asfaltowej drogi biegnącej z Międzybrodzia do Straconki, a następnie podchodzimy łagodnie do góry na Przełęcz Przegibek (663 m n.p.m., 10,4 km od kościoła w Kozach; 3 godz.).
8. Przełęcz Przegibek
Idąc po lewej stronie mijamy kamienną kapliczkę z figurką frasobliwego Chrystusa ufundowaną w 1858r., a wyżej wyżej po prawej stronie usytuowany jest metalowy krzyż z 1996 roku, upamiętniający „chwałę poległych w polskiej sprawie”. Na przełęczy znajduje się również parking oraz sezonowy bufet.
Następnie podążając za niebieskimi znakami Szlak Papieski prowadzi na przełęcz między Sokołówką a Magurką Wilkowicką. Nieco wyżej dołączają znaki trzech kolejnych szlaków turystycznych: żółty, czerwony i zielony. Krótki odcinek drogi prowadzi przez polanę wspólnie z nimi, a potem za czerwonymi znakami, odbiegając nieco w lewo, Szlak Papieski wznosi się do schroniska na Magurce Wilkowickiej (909 m n.p.m., 11,9 km z Kóz; 3,50 godz.).
9. Magurka Wilkowicka
Schronisko na Magurce w Beskidzie Małym zostało wybudowane przez katowicką sekcję Beskiden-Verein i oddane do użytku 27.09.1903 roku. W roku 1907 obiekt został rozbudowany, natomiast w 1912r. schronisko całkowicie spłonęło. W latach 70-tych XX wieku utworzono kilkanaście 2-5 osobowych pokoi oraz zamontowano nowe urządzenia sanitarne. Uroczyste otwarcie schroniska miało miejsce w maju 1974 roku. Obecnie posiada ono ok. 60 miejsc noclegowych i cieszy się dużą popularnością wśród turystów. Ze szczytu Magurki Wilkowickiej roztaczają się wspaniałe widoki na Beskid Mały, Beskid Śląski (Szyndzielnia 1026 m n.p.m., Klimczok 1117 m n.p.m., Skrzyczne 1257 m n.p.m.) oraz Beskid Żywiecki.
Następnie ze szczytu idziemy na północny zachód, zostawiając po kilkuset metrach po prawej ręce znaki zielone i niebieskie. Szlak Papieski schodzi łagodnie w dół razem ze znakami żółtymi i czerwonymi. Tak oto dochodzimy do rozwidlenia szlaków (Rogacz 828 m n.p.m.). Zostawiając po lewej stronie czerwone znaki, skręcamy w prawo razem z żółtym szlakiem. Kawałek dalej po lewej stronie widoczna kapliczka z 1880 roku.
10. Przełęcz Łysa
Idąc dalej wkrótce osiągamy Przełęcz Łysą (600 m n.p.m., 14,4 km od początku trasy; 4,50 godz.). Z przełęczy Szlak Papieski skręca w prawo i podążając nadal za żółtymi znakami dochodzimy do pierwszych zabudowań, a chwilę później do asfaltowej drogi. Po zejściu do doliny należy skręcić w lewo, podążając łagodnym odcinkiem do drogi Bielsko-Międzybrodzie, potem znowu na lewo i tak dochodzimy do kościoła w Straconce (16,4 km od kościoła z Kóz; 5,20 godz.), gdzie Szlak Papieski się kończy.
województwo: śląskie
gmina: kozy