- Czas powstania
1836
2. Opis cech fizycznych wprowadzonego Gminnego Cudu Regionu
(Platanus L.) – rodzaj drzew należący do rodziny platanowatych. Obejmuje 9 gatunków:
Platanus gentryi, Platanus kerrii, Platanus lindeniana, Platanus mexicana – platan meksykański, Platanus occidentalis – platan zachodni, Platanus orientalis – platan wschodni, Platanus racemosa – platan kalifornijski, Platanus rzedowskii, Platanus wrightii – platan arizoński, Platanus hispanica – platan klonolistny. Siedem gatunków występuje w Ameryce Północnej od Meksyku na południu (gdzie jest ich największe zróżnicowanie) po Ontario na północy, jeden gatunek (platan wschodni) rośnie od południowo-wschodniej Europy po Himalaje i jeden (Platanus kerrii) w Laosie i północnym Wietnamie. Drzewa te rosną na terenach skalistych, często wzdłuż dolin rzecznych i strumieni oraz nad jeziorami. Platan występujący w Kozach, w Parku Dworskim należy do gatunku: platanu klonolistnego – platan x -Hispanica acerifolia. Szacunkowa wysokość to ok.16 m, obwód pnia na wysokości 1,30 m wynosi 4,82 m. Platan wyróżnia się nie tylko wiekiem, ale i wielkością, obwodem pnia, rozłożystością konarów i łuszczącą się korą, która jest charakterystyczna dla tego gatunku. W czasie kwitnienia charakteryzuje się nasyceniem barw, jesienią zmieniającym się kolorem liści i dużą ilością owoców.
3. Opis kontekstów historycznych
Platan w Kozach to odmiana wyhodowana na południu Francji ok. roku 1650, liczy sobie ok. 200 lat. Do Kóz sprowadzono sadzonki 12 – 15 letnie. W parku był on posadzony prawdopodobnie około roku 1836 – możliwe, że wcześniej. Mógł je do wsi ktoś z rodziny Jordanów, Humborgów, Kluckich lub Czeczów. Według miejscowych podań, wysadzony został z kilku zrośniętych sadzonek, by mógł osiągnąć duże rozwarcie konarów na wszystkie strony świata. Jest to samotne drzewo posadzone na otwartym terenie, w miejscu eksponowanym, czyli tzw. soliter (z fr. Solitaire – samotny).
Platan w Kozach to unikatowe drzewo ściśle związane z historią Kóz. Rośnie on w parku dworskim, który znajduje się w centrum miejscowości, przed pałacem. Obecnie teren należy do gminy, wcześniej jednak należał do kolejnych właścicieli Kóz. Jako symbol Kóz stał się on powodem powołania i wręczania – od roku 2007 – honorowego wyróżnienia „Platan” ludziom w szczególny sposób zasłużonym dla miejscowości.W roku 2012 platan został zakwalifikowany do finałowej 11-stki drzew w konkursie ogólnopolskim Klubu Gaja na „Drzewo roku 2012”. Znalazł się w finale wraz z „Bartkiem”, najbardziej znanym dębem w Polsce. Obecnie platan wraz z zabytkową fontanną, oficynami i dworem jest wizytówką Kóz.
Ławeczki ustawione wokół drzewa są wspaniałym miejscem odpoczynku dla mieszkańców i spotkań młodych ludzi. Pod jego koroną odbywają się różne uroczystości – Dni Kóz, Dożynki, Sylwester. Koło drzewa ustawiane są starty i mety zawodów sportowych, odbywają się konkursy i koncerty, latem przygrywa lokalna orkiestra młodzieżowa „Dehovka”.
W 2013 r. Platan z Kóz zajął drugie miejsce w internetowym plebiscycie na Europejskie Drzewo Roku. Zwycięski platan z Węgier wyprzedził polskiego konkurenta zaledwie o 307 głosów. Trzecie miejsce na podium zajął dąb z Irlandii. Na polskiego platana głos oddało 13 898 internautów, o 307 głosów więcej zebrał węgierski platan (14 205), trzecie miejsce z wynikiem 5785 głosów zajął dąb z Irlandii. W plebiscycie wzięło udział sześć drzew z sześciu europejskich państw.
