1.Czas powstania
Studnia istniała już w XV wieku i należała do braci dominikanów, w połowie XVI wieku została przekazana władzom miasta. Do XIX wieku pobierał z niej wodę browar mieszczański, który znajdował się przy ulicy Śrutarskiej. Żeliwną neogotycką altankę ustawiono w 1868 roku.
2. Opis cech fizycznych wprowadzonego Gminnego Cudu Regionu
W połowie XIX wieku z inicjatywy Pawła Stalmacha studnia została odnowiona. Żeliwną neogotycką altankę ustawiono w 1868 roku, specjalnie w tym celu odlaną w hucie w Trzyńcu. Altana zbudowana jest w formie wysokiego na ok. 3 metry graniastosłupa o podstawie sześciokątnej i częściowo ażurowych ścianach bocznych, została nakryta blaszanym, ostrosłupowym daszkiem. Trzy ściany są zamknięte, pozostałe otwarte, wsparte na żeliwnych filarach. Wewnątrz umieszczono tablice z tekstem podania w językach polskim, łacińskim i niemieckim. Tekst (jego łacińska wersja jest chronostychem)głosi:
Roku 810 wiaropodobne założenie miasta Cieszyna przez synów Leszka III, króla polskiego. Trzej bracia książęta, Bolko, Leszko i Cieszko, zeszli się po długiej wędrówce przy tem źródle i ciesząc się zbudowali na pamiątkę miasto, które miano Cieszyn otrzymało”
Obecnie pozostały tylko napisy polski i łaciński, zaś środkową ścianę zajmuje okolicznościowa płaskorzeźba, dzieło cieszyńskiego rzeźbiarza Jana Raszki. Obecnie studnia i okalająca ją neogotycka altanka jest jednym z najważniejszych zabytków na terenie miasta. Studnia znajduje się przy stromej, brukowanej kocimi łbami uliczce Trzech Braci (pomiędzy ulicami Śrutarską i Sejmową), naprzeciwko najwyższego budynku starego miasta.Tradycja nakazuje wrzucać monety do studni, aby kiedyś móc znów się tu znaleźć.
3. Opis kontekstów historycznych
Historia powstania studni wiąże się z powstaniem Cieszyna. Studnia służyła już prawdopodobnie w średniowieczu i zaopatrywała mieszkańców oraz pobliski browar mieszczański w wodę. Nie jest znany okres, w jakim powstało podanie o założeniu Cieszyna, jednak historycy wskazują, iż Cieszyn mógł powstać w połowie XIX wieku, po okresie Wiosny Ludów, w środowisku polskich działaczy narodowych na Śląsku Cieszyńskim. Podanie to miało wskazywać, że nazwa miasta wywodzi się od polskiego słowa „cieszyć”. Współcześni naukowcy są zgodni, że zarówno samo podanie, jak i ten sposób wywodzenia nazwy Cieszyna są mało prawdopodobne. Mimo tego za symboliczną datę powstania miasta, zgodnie z powyższym podaniem, przyjmuje się rok 810.
Legenda głosi, iż po długiej, samotnej wędrówce trzej książęcy bracia: Bolko, Leszko i Cieszko, bardzo strudzeni spotkali się przy źródle i z wielkiej radości miasto założyli. Studnia miała upamiętniać miejsce spotkania. Legenda, publicznie po raz pierwszy została opowiedziana przez (powołującego się na podania ludowe) cieszyńskiego burmistrza i kronikarza Alojzego Kaufmanna cesarzowi Franciszkowi I podczas jego pobytu w Cieszynie w 1817 roku. Legenda przypominała polskie korzenie Cieszyna i po ukazaniu się drukiem w 1840 roku, stała się wręcz wersją obowiązującą.
Inna wersja podania ludowego głosi, iż ci sami bracia, po długiej rozłące spotkali się przy małym źródełku. Radość jaka ich połączyła dała inspirację do założenia miasta, które nazwano z kolei Cieszynem – od „cieszenia się”. Było to w 810 roku. Legendy jednak często nie idą w parze z historią i prawdziwy rok studni szacuje się na 1434, a o samym założeniu Cieszyna wspomina się w dokumentach od mniej więcej XIII wieku. W rzeczywistości data powstania miasta trudna jest do ustalenia, gdyż najstarsze znane wzmianki pisemne o Cieszynie pochodzą z roku 1155, a badania archeologiczne wskazują na znacznie starsze ślady osadnictwa na terenie dzisiejszego miasta. Ponadto niektórzy za początek istnienia Cieszyna uważają założenie przez plemię Gołęszyców grodu zwanego Starym Cieszynem bądź Cieszyniskiem, który znajdował się kilka kilometrów na północ od dzisiejszego centrum miasta.Wszystkie opowieści związane są jednak ze źródłem i to właśnie ono zapoczątkowało założenie osady, a później miasta Cieszyna. Co do samej studni to trudno stwierdzić, od kiedy kojarzono ją z podaniem o założeniu Cieszyna i od kiedy nosi imię Trzech Braci, jednak ta tajemniczość związana z jej powstaniem i jej wygląd pretenduje do wpisania ją na listę miejsc obowiązkowych od odwiedzenia podczas zwiedzania Cieszyna.
Województwo: śląskie
Gmina: Cieszyn