Czas powstania
1881 r.
Opis cech fizycznych wprowadzonego Gminnego Cudu Regionu
Stawy hodowlane w Złotym Potoku zostały założone przez ówczesnego właściciela Edwarda Aleksandra Raczyńskiego w 1881 roku i były wówczas największą pstrągarnią na kontynentalnej Europie.
Gospodarstwo rybne działa do dzisiaj. Jest przy nim parking i restauracja, w której serwowane są ryby z własnej hodowli. Do gospodarstwa prowadzi ścieżka dydaktyczna „Złota kraina pstrąga”.
Opis kontekstów historycznych
W drugiej połowie XIX w. hr. Edward Raczyński, właściciel Złotego Potoku, postanowił wykorzystać krystalicznie czystą wodę ze Źródeł Zygmunta i Elżbiety i w przysiółku Złotego Potoku – Piszczkowie założył hodowlę ryb łososiowatych. W tym celu sprowadził z Litwy inż. Michała Girdwoynia, aby ten wybudował pstrągarnię. Teren przeznaczony pod gospodarstwo rybackie obejmował 22 stawy o łącznej powierzchni 132 000 m² usytuowane w dolinie rzeki Wiercicy. Wybudowano też wylęgarnię pstrągów o powierzchni 160 m².
W tym czasie było to pierwsze i największe pstrągowe gospodarstwo rybackie w kontynentalnej Europie. Bardzo szybko hodowlę rozszerzono i w poszczególnych stawach hodowano pstrąga strumieniowego, jeziorowego i tęczowego oraz łososia kalifornijskiego, a oprócz tego węgorze, karpie polskie i królewskie oraz liny i brzany. Ze Złotego Potoku królewska ryba – pstrąg rozprzestrzeniła się i podbiła stoły na całym kontynencie. W 1908 r. rozwinięto gospodarstwo rybackie poprzez rozszerzenie hodowli karpia i wprowadzenie hodowli sandacza. W tym czasie liczba stawów wzrosła do 46, a powierzchnia lustra wody do 60 mórg.
Niektóre stawy Pstrągarni mają swoje nazwy, nadane w 1881 r. Są to m.in. Staw Zygmunt, Staw Świętokrzyski, Staw Szmaragdowy. Po II wojnie Pstrągarnię znacjonalizowano i działała w ramach Państwowego Gospodarstwa Rybackiego. Jeden ze stawów został nazwany „Ziętek”, ponieważ w tym stawie trzymał swoje pstrągi były wojewoda śląski, generał Jerzy Ziętek. W 2005 r. dawną Pstrągarnię Raczyńskich Agencja Rolna Skarbu Państwa sprzedała długoletniemu dzierżawcy, Markowi Piszczale. W 2006 r. przy pstrągarni powstała smażalnia ryb, gdzie można zjeść smacznego, świeżego pstrąga, zarówno smażonego, jak i wędzonego. W Pstrągarni można również zakupić żywe pstrągi oraz karpie i jesiotry.
Dane identyfikacyjne
Województwo: śląskie
Gmina: Janów