Czas powstania
Kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny został zbudowany w latach 1610–1619.
Opis cech fizycznych Gminnego Cudu Regionu
Sejneńska świątynia jest pokaźnym obiektem, zaś została wybudowana w stylu późnorenesansowym przez dominikanów, którzy zostali sprowadzeni do Sejn w 1602 roku z Wilna. Kościół zbudowany jest z cegły o wątku nowożytnym, w stylu baroku wileńskiego.
Obok kościoła w Różanymstoku stanowi jedyny przykład tego typu świątyni na terenach obecnej Polski i jest zaliczany do najwspanialszych katedr Rzeczpospolitej.
Wnętrze bazyliki charakteryzuje się ogromnym przepychem, typowym dla barokowych budowli sakralnych, znajdują się w nim też 36 głosowe organy z 1907 roku.
W budynku klasztornym działają Muzea Diecezji Sejneńskiej i Etnograficzne Ziemi Sejneńskiej oraz sale wystawowe. W dawnym pałacu biskupim przy ulicy Piłsudskiego 28 mieści się ponadto Muzeum Ziemi Sejneńskiej.
Opis kontekstów historycznych
Świątynia została konsekrowana przez biskupa Jerzego Tyszkiewicza w 1632 pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny, św. Jerzego i św. Jacka. W późniejszym czasie do kościoła został dobudowany kompleks zabudowań klasztornych, które ukończono w 1706. W latach 1760–1779 dokonano przebudowy kościoła w stylu baroku wileńskiego. Fundatorką tego przedsięwzięcia była Róża z Platerów Strutyńska.
Podczas przebudowy świątyni zmieniono orientację kościoła. W miejscu poprzedniego prezbiterium zbudowano monumentalną, dwuwieżową fasadę oraz przedłużono wnętrze o dwa przęsła. W trakcie prac zlikwidowano przybudówki połączone z korpusem nawowym i prezbiterium. Rozebrana została dzwonnica stojąca po północnej stronie kościoła.
W 1804 klasztor dominikański w Sejnach został skasowany przez władze pruskie. Kościół podominikański został zamieniony na parafialny. W 1818 kościół poklasztorny został podniesiony do godności katedry diecezji augustowskiej, a zabudowania klasztorne przeznaczone na siedzibę biskupa, kurii i seminarium duchownego.
W latach 1807-1817 w salach klasztoru działało liceum, którego dyrektorem był ks. Wojciech Szweykowski, późniejszy rektor Uniwersytetu Warszawskiego. Uczelnie działające w klasztorze słynęły z wysokiego poziomu nauczania, a Sejny zdobyły miano „Oxfordu Północy”.
W roku 1826 biskupem sejneńskim został Mikołaj Manugiewicz, który zdobył dotację rządową na uruchomienie i prowadzenie Seminarium Duchownego W 1826 roku w poklasztornych budynkach zostało otwarte nowe Seminarium Duchowne.
W 1925 roku diecezja augustowska (sejneńska) została zniesiona i podzielona na dwie diecezje. Siedziby biskupów przeniesiono do Łomży i Wyłkowyszek. Świątynia utraciła rangę katedralną i przez następne dziesięciolecia nie pełniła zaszczytnych funkcji, pozostając jedynie lokalnym ośrodkiem pielgrzymkowym oraz kościołem parafialnym.
W 1973 w związku z planami rozwoju sanktuarium maryjnego i koronacją figury Matki Boskiej Sejneńskiej kościół podominikański został podniesiony do godności bazyliki mniejszej.
W 2005 świątynia została ustanowiona kolegiatą kapituły sejneńsko-wigierskiej.