Dwór w Nadolcach około 1836 r. Repr. za: R. Aftanazy, Dzieje rezydencji na kresach dawnej Rzeczypospolitej…, t.VI, Wrocław 1995, s.141.
Zachowany budynek mieszkalny.
Pomnik – kolumna z 1 poł. XIX w.
Stary magazyn.

Czas powstania: XIX w., w miejscu wcześniejszego założenia.

Opis cech fizycznych: Nadolce leżą w północnej części gm. Łaszczów, nad rzeką Huczwą. Zespół podworski znajduje się na wysokim wzniesieniu, nad Huczwą, przy głównej drodze wiodącej do Łaszczowa.

      Do dziś z całego zespołu pozostały: dawna rządcówka, przekształcony budynek mieszkalny na planie prostokąta z mniejszymi kwadratowymi przybudówkami po bokach i mieszkalnym poddaszem. Kryty blachą. Wymaga remontu. Przed nim tablica informacyjna. Ponadto obok niego kamienna klasycystyczna kolumna – pomnik z piaskowca na dwóch stopniach, czworoboczny, zwieńczony wazą z wieńcem laurowym. Po bokach pomnika, w płycinach umieszczono 4 tarcze. Dwie z herbami rodziny Łukowskich: Korab, Abdank, Korczak i Liniewski. Na dwóch pozostałych tarczach  litera „Ł”, a pod tarczą order Virtuti Militari. Jest to unikatowy na tych terenach zabytek kamieniarstwa. pomnik w parku. Stoją jeszcze: stary magazyn zbożowy –murowany, dwupiętrowy, kryty blachą i kilka budynków gospodarczych przekształconych.

 Opis kontekstów historycznych: Wieś powstała w XV w. W XVI w. należała od rodziny Łaszczów. Od początku był tu folwark należący do Łaszczowa. W 1776 r. właścicielem Nadolec został Paweł Gembarzewski h. Abdank-Ogończyk sędzia grodzki lwowski, który przekazał je córce Józefinie, żonie Franciszka Roberta Łukowskiego. Franciszek Robert Łukowski major wojsk polskich i poseł tomaszowski, około 1810 r. wybudował lub przebudował w Nadolcach, w niewielki, murowany dwór klasycystyczny. Był on parterowy, na planie prostokąta, kryty wysokim gontowym dachem czterospadowym. Wnętrze było dwutraktowe, amfiladowe, nieregularne. Nie miał cennego wyposażenia, gdyż jako siedziba służył właścicielom najwyżej kilkadziesiąt lat.  Dwór stał w otoczeniu parku krajobrazowego, o pow. 4-5 ha, pierwotnie barokowego. Dwór w Nadolcach i pałac w Łaszczowie łączyła oś widokowa.

Dla upamiętnienia wznoszonych budowli, na skraju parku, Franciszek Łukowski wzniósł wysoki pomnik kolumnę z tarczami herbowymi w płycinach. Krążą też opowieści, że pomnik wzniosła żona Franciszka Łukowskiego Józefina, po jego śmierci w 1828 r. w uznaniu jego zasług.

Kolejnymi właścicielami dworu byli: Paweł i Petronela Kosteccy (od 1828 r.) i Róża i Piotr Szeptyccy ( od 1833 r.). Piotr Szeptycki sprzedał prawdopodobnie Nadolce swemu bratu Józefowi Szeptyckiemu. Szeptyccy mieszkali w pałacu w Łaszczowie, a w dworze w Nadolcach mieszkał ich krewny Jordan Feliks Kossecki. Po jego śmierci w 1893 r. dwór został przeznaczony na siedzibę administracji. Do końca II wojny światowej Nadolce i dwór były w posiadaniu Szeptyckich – właścicieli też pobliskiego Łaszczowa.

            Od początku istnienia, obok dworu powstawały zabudowania folwarczne, drewniane i murowane. W latach 80. i 90.XIX w. wzniesiono tu budowle gospodarcze, czworaki, inspekty, itp. W 1915 r. zabudowania (poza czworakami) zostały zdewastowane przez Rosjan. W 1920 r. folwark ponownie zniszczony przez bolszewików. W ciągu kilku lat Szeptycki odbudował go. W 1923 r. stał tu dwór, 2 domy murowane i 2 drewniane dla służby, 3 chlewy drewniane, dom mieszkalny, murowane: obora, stodoła, sieczkarnia, spichlerz dwupiętrowy, magazyn ekonomiczny i drewniane warsztaty rzemieślnicze, drewniana obora. W skład zespołu dworskiego wchodziły też: stary sad, warzywnik. Po II wojnie majątek rozparcelowano. Część majątku objął Zarząd Państwowych Nieruchomości Ziemskich, a w latach 50. XX w. przejęło je Państwowe Gospodarstwo Rolne. Wyodrębniono z tego gospodarstwa stawy rybne, które przekazano Państwowemu Gospodarstwu Rybackiemu w Łaszczowie. Prawdopodobnie w tym czasie rozebrano dwór wzniesiony w końcu XVIII w. lub na pocz. XIX w. W 1958 r. utworzono Zespól Hodowli zarodowej w Pukarzowie, do którego przyłączono Zakład w Nadolcach. Później podporządkowano go Państwowemu Gospodarstwu Hodowli zarodowej w Tarnawatce.

       Od czasów powojennych założenie w Nadolcach ulegało niszczeniu. Nie tylko rozebrano dwór, ale i inne zniszczone zabudowania, w miejsce których stawiano nowe. Wycięto wiele starych drzew, teren parku zamieniono na łąki lub pola i sad. W miejscu, gdzie stał pałac założony został zieleniec z rzędami nowo posadzonych drzew i krzewów oraz z basenikiem z fontanną. 

     Całość w otoczeniu resztek parku. Jest przykładem ziemiańskiej siedziby, jakich w tej okolicy było wiele. Ze wzgórza rozciąga się piękny widok na stawy w Nadolcach i miasto Łaszczów.

Województwo: lubelskie

Gmina: Łaszczów

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Proszę wpisać swój komentarz!
Proszę podać swoje imię tutaj