Czas powstania Gminnego Cudu Regionu
Zamek Żupny powstał pod koniec XIII wieku jako centrum administracyjne jednego z największych przedsiębiorstw ówczesnej Europy – Żup Krakowskich i przez blisko 700 lat, tj. do roku 1945, był siedzibą zarządu kopalni i warzelni soli w Wieliczce oraz Bochni. Jego obecny wygląd jest efektem przebudów i modernizacji, szczególnie w XV i XVI wieku.
Opis cech fizycznych Gminnego Cudu Regionu
Zamek Żupny to kompleks budynków o charakterze obronnym i administracyjnym. Składa się z kilku budowli, w tym:
- -Baszta, będąca pozostałością dawnego systemu obronnego.
- -Główny budynek zamkowy z dziedzińcem otoczonym krużgankami.
- -Częściowo zachowane fragmenty murów obronnych.
Współczesny zamek łączy w sobie styl gotycki z elementami renesansowymi. Znajduje się w nim Muzeum Żup Krakowskich, w którym prezentowane są eksponaty związane z historią wydobycia soli oraz dziedzictwem kulturowym Wieliczki.
Opis kontekstów historycznych Gminnego Cudu Regionu
Zamek Żupny pełnił rolę siedziby zarządu kopalni soli „Wieliczka” przez ponad 700 lat. Był centrum administracyjnym żup krakowskich (kopalni soli), które przez wieki miały ogromne znaczenie gospodarcze dla Polski. Podczas II wojny światowej został poważnie uszkodzony, a odbudowę przeprowadzono w drugiej połowie XX wieku. Zamek, został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO jako rozszerzenie wpisu dot. Kopalni Soli w Wieliczce.
Stan zachowania/stopień kultywowania Gminnego Cudu Regionu
Zamek jest w bardzo dobrym stanie dzięki licznym pracom renowacyjnym. Pełni dziś funkcję muzealną i kulturalną, organizując wystawy, koncerty i wydarzenia związane z lokalnym dziedzictwem. Jest również popularnym miejscem turystycznym, odwiedzanym przez tysiące osób rocznie.
Zamek Żupny to historyczne serce Wieliczki, które przez wieki kształtowało losy regionu i kraju.
Dane identyfikacyjne
- Nazwa: Zamek Żupny
- Lokalizacja: Wieliczka, ul. Zamkowa 8
- Właściciel/Administrator: Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka
- Status: Zabytek wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO