Czas powstania Gminnego Cudu Regionu
Nieznany – Dolina Utraty jest naturalnym elementem krajobrazu, ukształtowanym przez tysiąclecia procesów geologicznych i hydrologicznych. Współczesne działania ochronne i rewitalizacyjne, takie jak projekt utworzenia Parku Krajobrazowego „Nad Utratą i Raszynką”, rozpoczęły się kilka lat temu. Natomiast uchwała oficjalnie inicjującą proces tworzenia parku została podjęta przez Radę Gminy Michałowice 13 grudnia 2023 roku.
Opis cech fizycznych Gminnego Cudu Regionu
Dolina Utraty to rozległy teren ciągnący się wzdłuż rzeki Utraty – prawobrzeżnego dopływu Bzury. Znajduje się w województwie mazowieckim, przebiegając przez gminę Michałowice. Charakterystyczne dla doliny są jej meandrujące koryto, starorzecza, mokradła i zbiorniki wodne. Obszar wyróżnia się zróżnicowaną roślinnością – od zbiorowisk łąkowych i turzycowisk, przez zarośla wierzbowe, aż po łęgi jesionowo-olszowe. Kompleksy leśne, takie jak Uroczysko Chlebów i Las Komorowski są kluczowym elementem krajobrazu doliny, w skład którego wchodzą także zespoły parkowe w Pęcicach i Komorowie. Z dobrodziejstw doliny korzystają liczne gatunki zwierząt, w tym chronione ptaki (zimorodki, czaple siwe, dzięcioły) oraz ssaki, takie jak bobry i wydry. Dolina pełni funkcję ekologicznego korytarza łączącego Kampinoski Park Narodowy z Chojnowskim Parkiem Krajobrazowym, zapewniając możliwość migracji gatunków i wspierając bioróżnorodność regionu.
Opis kontekstów historycznych Gminnego Cudu Regionu
Dolina Utraty ma bogatą historię przyrodniczą i kulturową. Utrata płynąca przez Równinę Łowicko-Błońską, była przez stulecia wykorzystywana gospodarczo, m.in. do tworzenia młynów i licznych stawów rybnych, co jest do dzisiaj widoczne w krajobrazie Pęcic. Obszar ten był również świadkiem licznych lokalnych działań wojennych, a w jego pobliżu rozgrywały się wydarzenia powstania styczniowego oraz I i II wojny światowej. Utrata odgrywała także ważną rolę w rozwoju Komorowa, Pęcic, czy też sąsiedniego Pruszkowa, dostarczając wody dla rolnictwa oraz surowców dla przemysłu. Współcześnie obszar ten zyskuje nowy wymiar jako miejsce rekreacji (spływy kajakowe, wycieczki rowerowe) i edukacji ekologicznej, a działania obywatelskie zmierzają do jego prawnej ochrony jako parku krajobrazowego.
Stan zachowania/stopień kultywowania Gminnego Cudu Regionu
Dolina Utraty jest wyjątkowym obszarem w okolicach Warszawy, jest ona w stanie częściowo zachowanym. Duże obszary doliny wciąż zachowują naturalny charakter i bogactwo przyrodnicze, jednak konieczne są działania ochronne, aby zapobiec fragmentacji i degradacji cennych ekosystemów, które to mierzą się obecnie z coraz silniejszą presją urbanistyczną.
Podejmowane są liczne inicjatywy rewitalizacyjne, jak uprzątanie terenu przez wolontariuszy, edukacja mieszkańców, podjęto także działania legislacyjne na rzecz utworzenia Parku Krajobrazowego „Nad Utratą i Raszynką”. Wykorzystywanie doliny jako miejsca rekreacji i aktywności lokalnej społeczności, a także chęć jej ochrony prawnej udowadniają, iż mieszkańcy znają jej wartość oraz dążą do zachowania tego cennego przyrodniczo obszaru.
