Czas powstania
1978 r. – zdemontowano dotychczasowy Pomnik Sapera i postawiono nowy.
Opis cech fizycznych
Tuż przy drodze 801 na trasie Wilga-Skurcza stoi potężny, trudny do przeoczenia pomnik Sapera, który można zaliczyć do grona Gminnych Cudów Regionu. Pomnik znajduje się na terenie Osiedla Wypoczynkowego w Wildze (a nie jak to nieraz błędnie jest podawane – w Skurczy). Monument mierzy ponad 10m, jest wykonany z piaskowca. Na głowicy pomnika umieszczono orły I Armii WP i orły współczesne WP. Na bocznych ścianach pomnika wykuto odznaki saperskie, przedwojenną i obecną, a na ścianie frontowej następujący napis: „Chwała Żołnierzom/Armii Radzieckiej/I Armii Wojska Polskiego/Bohaterom/Walk Wyzwoleńczych/Nad środkową Wisłą./1-VIII-1944 r. 8 Armia Gwardii/sforsowała Wisłę i uchwyciła/Przyczółek pod Magnuszewem/na ten przyczółek/9 i 10 sierpnia 1944 r przeprawiły się/3 Dywizja Piechoty im. R. Traugutta/i I Brygada Pancerna/im. Bohaterów Westerplatte./W tym rejonie/w dniach 12-15 – VIII – 1944 R Saperzy/I Armii Wojska Polskiego/zbudowali most długości 894t nośności 16 t/osłaniany przez polską i radziecką artylerię/przeciwlotniczą/służył on do przeprawy/2 Dywizji Piechoty/im. H. Dąbrowskiego/i innych jednostek I Armii WP/oraz oddziałów radzieckich/walczących na Przyczółku/Warecko – Magnuszewskim/a także wojsk/rozpoczynających wielką ofensywę/ofensywę styczniową 1945 r./cześć zwycięzcom/w walce/z hitlerowskim najeźdźcą/bohaterskim/wyzwolicielom Polski. W czerwcu 2018 roku przyjechała komisja z Instytutu Pamięci Narodowej, która uznała, że umieszczony napis na pomniku łamie zapisy ustawy „O zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej” z 2016 r. Komisja IPN nakazała Urzędowi Gminy Wilga usunięcie napisu, który gloryfikował Armię Radziecką. Gmina wykonując nakaz zatynkowała w/w napis. I tak było aż przez 6 lat. W czerwcu 2020 r. rozpoczęła się renowacja pomnika. Urząd Gminy w Wildze wystąpił do Dyrektora Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Warszawie z wnioskiem o przyznanie dotacji, która w całości została przeznaczona na wymianę tablicy znajdującej się na Pomniku Sapera, niezbędne prace renowacyjne pomnika oraz terenu wokół monumentu. Wniosek został złożony we współpracy z Prezesem Ludowego Towarzystwa Kulturalno-Naukowego w Garwolinie, mieszkańcem gminy Wilga Panem Zbigniewem Węgrzynkiem. Instytut Pamięci Narodowej pozytywnie rozpatrzył wniosek i w całości sfinansował renowację pomnika. Gmina Wilga nie dość że uzgodniła z IPN słuszną inskrypcję, to jeszcze pozyskała z tej instytucji pieniądze. Przy okazji przekuto też orły: tego kościuszkowskiego, z rozkraczonymi nogami i bez korony zastąpił ten ogólnego rażenia, ze współczesnego godła. Ten wojskowy, na tarczy, zyskał koronę. Nowy napis brzmi: Saperom polskim walczącym o wolność i niepodległość/ Rzeczypospolitej Polskiej/ W tym miejscu w dniach 12-15 sierpnia 1944 roku/ żołnierze z 1 Brygady Saperów wraz z innymi jednostkami/ inżynieryjnymi wybudowali most o długości 915 metrów/ w celu przeprawy oddziałów Wojska Polskiego walczących z/ okupantem niemieckim na przyczółku warecko-magnuszewskim/ Mieszkańcy gminy Wilga/ Stowarzyszenie Saperów Polskich/ Instytut Pamięci Narodowej/ 2020.
Opis kontekstów historycznych
Pierwszy pomnik poświęcony saperom polskim został zbudowany na skarpie wiślanej z ciosów kamiennych w 1956 r. Pomnik ten stał przeszło dwie dekady. W latach siedemdziesiątych koło Wilgi został utworzony ośrodek wypoczynkowy kancelarii premiera. Na polecenie ówczesnego Prezesa Rady Ministrów Piotra Jaroszewicza poprawiono drogę (do dziś przez starszych zwaną „jaroszewiczówką”), uporządkowano okolicę. W 1978 r. zdemontowano dotychczasowy pomnik sapera i postawiono nowy. Pomnik został wykonany przez saperów z następujących jednostek Warszawskiego Okręgu Wojskowego: 3774 (7 Pułk Pontonowy z Dęblina), 2189 (2.Warszawski Pułk Saperów w Kazunia Nowego), 1174 ( 60 Szkolny Batalion Naprawy Sprzętu Inżynieryjnego z Dęblina) i 4829 (1 Brygada Wojsk Obrony Wewnętrznej z Góry Kalwarii). Na płycie umieszczono datę 17 września 1978 r. Pomnik odsłonięto uroczyście przez naczelne władzę PRL, w tym Piotra Jaroszewicza i Wojciecha Jaruzelskiego, byłych oficerów, którzy brali udział w forsowaniu Wisły w 1944 r. Napis na cokole pomnika głosi, że w dniach 9-10 sierpnia 1944 r. dywizja piechoty im. Romualda Traugutta oraz 1 brygada pancerna im. Bohaterów Westerplatte przeprawiły się przez Wisłę, chcąc umocnić kilka dni wcześniej wydarty Niemcom przyczółek na przeciwległym brzegu rzeki. W 2014 r. w 70 rocznicę forsowania Wisły z inicjatywy Zbigniewa Węgrzynka, we współpracy z samorządem Gminy Wilga i Stowarzyszeniem Saperów Polskich zostały zorganizowane uroczystości upamiętniające budowę mostu i forsowanie Wisły, które odbywają się każdego roku w sierpniu.
