Czas powstania Gminnego Cudu Regionu
Czudecki Rynek jest pozostałością lokacyjnego układu urbanistycznego z XV wieku. Otacza go zabytkowa drewniana zabudowa, która stanowi cenny przykład architektury regionalnej. Jego kształt (wytyczony w proporcji 4:5) jest typowy dla miast na Podkarpaciu. Na rynku istniał kiedyś Ratusz, a od końca XVIII wieku przez ok. 200 lat, plac ten miał charakter pustego, otwartego klepiska. Na rynku znajdowała się kamienna studnia oraz szeroki zbiornik na wodę. Plac stopniowo zarastał trawą, pojawiły się wydeptane ścieżki i wprowadzono pierwsze nasadzenia. Kamienna droga otaczająca rynek została przykryta nawierzchnią asfaltową, powstała zatoczka autobusowa i budynek usługowy.
Studnia na Czudeckim Rynku, fot. Leszek Drzał.
Opis cech fizycznych Gminnego Cudu Regionu
Zmiany, które zaszły w centrum Czudca w ostatnich dekadach doprowadziły do utraty pierwotnego, otwartego charakteru tego miejsca. Rynek wymagał uporządkowania przestrzennego, wprowadzenia nowej estetyki, dzięki której nabrałby blasku i zyskał dodatkową funkcjonalność. W związku z powyższym przystąpiono do rewitalizacji Czudeckiego Rynku. Proces rewitalizacji trwał niemal 6 lat, a rozpoczął się od opracowania koncepcji przebudowy rynku. 21 sierpnia 2021 r. odbyło się symboliczne otwarcie i przekazanie do użytkowania przebudowanej płyty Rynku.
Rynek Czudecki, fot. Anna Pszonka
Opis kontekstów historycznych Gminnego Cudu Regionu
Część Czudeckiego Rynku obejmuje charakterystyczna podcieniowa zabudowa z XIX w. Jest to perełka architektoniczna na skalę ogólnopolską. W niewielu miejscowościach zachował się taki układ urbanistyczny. W pierzei północnej zachowane jest pięć XIX-wiecznych budynków drewnianych z podcieniami w całościowej zabudowie i niezmienionym architektonicznym stanie. W części południowej ocalało trzy budowle, ale zostały one odnowione przez obecnych właścicieli i straciły swój charakter. W pierzei wschodniej są dwa budynki na podmurówce z kamienia, cegły i drewna oraz murowana rabinówka. W pierzei zachodniej stoją dwa odremontowane budynki z dawnej zabudowy Czudca.
Pomnik Jana Pawła II na Rynku Czudeckim, fot. Leszek Drzał
Stan zachowania/stopień kultywowania Gminnego Cudu Regionu
Rynek w Czudcu to serce lokalnej społeczności, gdzie regularnie odbywają się cykliczne wydarzenia, które gromadzą mieszkańców w atmosferze wspólnej zabawy i integracji. Jest to także ulubione miejsce spotkań – idealne na rozmowy, spacery czy chwile wytchnienia w otoczeniu malowniczego krajobrazu. Rynek tętni życiem, łącząc tradycję z nowoczesnością i tworząc przestrzeń sprzyjającą budowaniu więzi międzyludzkich.
Rynek Czudecki, fot. Anna Pszonka
Dane identyfikacyjne
Województwo: podkarpackie
Powiat: strzyżowski
Gmina: Czudec
Rynek Czudecki, fot. Leszek Drzał.
Rynek Czudecki, fot. Leszek Drzał
Widok z góry na Rynek Czudecki i Kościół św. Trójcy, fot. Janusz Ruszała