Czas powstania Gminnego Cudu Regionu
połowa XIXw.
Opis cech fizycznych Gminnego Cudu Regionu
Pałac w stylu późnego klasycyzmu (dobudowane neogotyckie skrzydło) wraz z niewielkim założeniem parkowym.
Opis kontekstów historycznych Gminnego Cudu Regionu
Założenie pałacowe zlokalizowane jest w południowo-zachodniej części wsi, w sąsiedztwie kościoła. Wschodnią część zespołu zajmuje rezydencja i otaczający ją od wschodu i południa niewielki park. Po stronie zachodniej znajduje się zabudowa folwarczna, oddzielona od pałacu i parku murowanym ogrodzeniem. Kolsko to wieś o metryce średniowiecznej. Do XVIII wieku właściciele miejscowości zmieniali się wielokrotnie. Przypuszczalnie, w 1482 roku wieś należała do rodu von Zabeltitz. W dokumencie z 1499 roku jako właściciel wymieniany jest Hans von Kottwitz. Można przypuszczać, że za czasu panowania rodu Kottwitzów, przypadającym na XVI i XVII wiek, istniała tu siedziba właścicieli. Jednakże brak jest przekazów historycznych na ten temat. W 1521 roku właścicielem Kolska był Christoph von Löbben. Zaś, od 1531 roku dobra kolskie stanowiły własność braci von Burckersdorff, właścicieli Przytoku i części Starego Kisielina. Przypuszczalnie, córka jednego z nich, Margaretha von Burckersdorff, otrzymała Kolsko jako wiano, kiedy wychodziła za mąż za Balthasara von Kittlitz, właściciela Drzonkowa. Ich potomkowie władali majątkiem do początku XVIII wieku. W 1722 roku Kolsko było własnością Johanna Ferdinanda von Müllenau, z którym związana jest fundacja istniejącego do dziś kościoła. W połowie XVIII wieku, jego potomek, Johann Hieronim, sprzedał majątek Rudolfowi von Gersdorf, od którego z kolei, w 1766 roku Kolsko nabył Ernst Wilhelm von Schlabrendorff. On i jego syn, Christoph Georg Gustaw, przyczynili się do rozwoju gospodarczego wsi, m. in. powstania przemysłu. Po bezpotomnej śmierci tego ostatniego, majątek kupił Ludwig Kasper von Klitzing, właściciel licznych dóbr w Mecklemburgii. Wzniósł on, dla zarządzającego w jego imieniu pełnomocnika, parterowy dwór na planie prostokąta w stylu późnego klasycyzmu. W tymże dworze zamieszkał jego syn, Johann Joachim von Klitzing, który osiadł w Kolsku w 1855 roku, po swoim ślubie. W 1867 roku, kiedy został pełnoprawnym właścicielem majątku, rozbudował siedzibę dostawiając doń od strony zachodniej neogotycki piętrowy aneks z wieżą. Obie części zharmonizowano wprowadzając jednolity detal architektoniczny utrzymany w stylu neogotyckim. Jednocześnie z rozbudową założono niewielki park. W rękach rodu von Klitzing Kolsko pozostało do 1945 roku.
Pałac założony na planie litery „T”, składa się z dwóch członów: korpusu głównego na rzucie prostokąta zwróconego fasadą na południe oraz późniejszego, poprzecznego skrzydła dostawionego od strony zachodniej. Parterowy korpus główny, z piętrowym ryzalitem w osi elewacji frontowej, nakryty jest dachem dwuspadowym z wystawkami. Dwukondygnacyjne skrzydło z ośmioboczną wieżą zwieńczoną blankowaniem, nakrywa czterospadowy dach. Elewacje pałacu artykułowane są w poziomie gzymsami profilowanymi. Otwory okienne prostokątne, a także małe ostrołukowe i zamknięte łukiem Tudorów, zwieńczone są gzymsami okapnikowymi załamanymi w dół pod kątem prostym. Nad wejściem głównym, w osi fasady korpusu głównego, umieszczona jest tablica z herbem rodu von Kittlitz. Elewacja zachodnia skrzydła, zwieńczona schodkowym szczytem, zaakcentowana jest trójbocznym ryzalitem, przechodzącym wyżej w ośmioboczną wieżę. Skrzydło wieńczy gzyms koronujący w formie blankowania, w narożach podwyższony, ujęty sterczynami.
źródło: https://lwkz.pl/monument/kolsko-palac/
Park pałacowy
Zasadniczym elementem kompozycyjnym założenia parkowego był ciek wodny zasilający dawniej ozdobny staw. Drzewostan parku to głównie gatunki liściaste z okazałymi dębami szypułkowymi. Warstwę runa oraz wiele drzew porasta bluszcz pospolity, nadając parkowi specyficzny klimat. Od południowej strony parku zachował się fragment alei grabowej. W parku znajdują się 4 drzewa objęte ochroną pomnikową: dąb szypułkowy z charakterystycznym zgrubieniem u podstawy pnia oraz 3 wyjątkowo okazałe platany klonolistne. Na szczególną uwagę zasługuje jeszcze kilka majestatycznych okazów drzew, jak dąb widoczny ul. Piastowskiej, dąb naprzeciw wejścia głównego do budynku pałacu, czy rosnący na skraju parku kasztanowiec. Park wpisany jest do rejestru zabytków.
źródło: https://pomniki-przyrody.pl
Stan zachowania/stopień kultywowania Gminnego Cudu Regionu
Po roku 1945 pałac został adaptowany na szkołę. Stan zachowania budynku jest dobry. Jednakże, podczas prac całkowicie usunięto wystrój wnętrz, a także częściowo detal architektoniczny. Park wymaga uregulowania cieku wodnego.