Szymbark, położony zaledwie 9 kilometrów od Iławy, skrywa jedną z najciekawszych historycznych pereł regionu. Ruiny XIV-wiecznej warowni kapituły pomezańskiej, otoczone majestatycznym parkiem i starodrzewiem, to miejsce, które przenosi odwiedzających w czasy rycerzy krzyżackich i średniowiecznej architektury obronnej. Warto również wybrać się na spacer Aleją Napoleona, gdzie natura i historia splatają się w malowniczą opowieść o minionych wiekach.
Średniowieczna Warownia na Wzgórzu Poganka
Zamek w Szymbarku, drugi co do wielkości po Malborku zamek gotycki w Polsce, wzniesiono na naturalnym wzgórzu w XIV wieku. Wcześniej znajdował się tam pruski gród otoczony palisadą i fosą. Po przybyciu Krzyżaków, teren został przekształcony w potężną fortecę, której strategiczne położenie między jeziorami, lasami i rzeką Osą czyniło ją praktycznie niezdobytą.
Zamek wyróżniał się charakterystycznym układem obronnym. Jego narożne wieże umożliwiały obserwację w każdą stronę, a dostęp do wnętrza broniły fosa, zwodzony most oraz potężna brama wykonana z dębowych bali, nabijana grubymi gwoździami. W obrębie murów znajdował się dziedziniec, gotyckie wnętrza mieszkalne, refektarz, kaplica, lochy oraz pomieszczenia gospodarcze.
Najbardziej imponującą częścią warowni była wieża bramna, na której do lat 60. XX wieku widniała inskrypcja łacińska upamiętniająca budowę w 1386 roku za czasów prepozyta Henryka ze Skarlina:
HEC PORTA CONSTRUCTA EST ANNO DOMINI MCCCLXXXVI TEMPORE FRATRIS HENRICI DE SCARLIN PREPOSITII.
Zamek, poza funkcją obronną, stanowił także centrum administracyjne kapituły pomezańskiej, a jego historia była burzliwa. W czasie wojny trzynastoletniej (1454–1466) warownia przeszła w ręce Związku Miast Pruskich, a potem, po zwycięstwie Krzyżaków w bitwie pod Chojnicami, wróciła pod ich kontrolę. Po sekularyzacji zakonu w 1525 roku, zamek trafił w ręce świeckich właścicieli, w tym pruskiej rodziny von Finckenstein, która zarządzała nim aż do 1945 roku.
Spalony w 1946 przez Armię Czerwoną i od tego czasu pozostaje w ruinie.
Wnętrza zamku zachwycały bogactwem, m.in. salami portretowymi, biblioteką i wyjątkowymi salonami: różowym, genewskim i błękitnym. Dziś z dawnych czasów pozostały jedynie ruiny, ale spacer wśród pozostałości murów i wież wciąż pozwala poczuć dawną potęgę tej średniowiecznej twierdzy.
Aleja Napoleona
Nieopodal zamku, wiodąca przez malowniczy las Aleja Napoleona to miejsce równie wyjątkowe. Według lokalnych podań, cesarz Napoleon Bonaparte przemierzał ją wraz ze swoim wojskiem, maszerując do pałacu w Kamieńcu.
Aleję zdobią karłowate sosny, liczące ponad 200 lat, które są dziś uznane za pomniki przyrody. Ich powyginane pnie, pełne nieregularności, zdają się opowiadać historie burzliwych czasów, kiedy to Szymbark był świadkiem przełomowych wydarzeń historycznych. Spacer tą drogą, zanurzoną w cieniu drzew, pozwala nie tylko nacieszyć się pięknem natury, ale również wyobrazić sobie sceny z przeszłości – od średniowiecznych rycerzy po napoleońskie marsze.
Szymbark dziś
Dzisiejszy Szymbark to miejsce, które łączy bogatą historię z pięknem natury. Poza ruinami zamku i Aleją Napoleona, warto odwiedzić malownicze wzgórze niedaleko wioski, z którego rozpościera się widok na Jezioro Chłopskie. Tam, w cieniu lasu, znajduje się zaniedbany, ale niezwykle klimatyczny cmentarz rodu von Finckenstein, który przez wieki zarządzał Szymbarkiem.
Ruiny zamku, w połączeniu z malowniczymi krajobrazami, stanowią unikatową atrakcję turystyczną regionu, przypominając o czasach, gdy historia Pomorza pisała się tutaj na nowo. Szymbark zaprasza do odkrywania swoich tajemnic, oferując niezapomniane wrażenia zarówno miłośnikom historii, jak i przyrody.
Obecnie zamkiem opiekuje się Fundacja Zamek Szymbark, która umożliwia odbywanie wirtualnych spacerów pod adresem: https://przewodnik.zamekszymbark.pl/ .
