Czas powstania Gminnego Cudu Regionu
Ruiny kaplicy św. Jerzego w Goleniowie to najstarszy zabytek tego miasta, obejmujący pozostałości dawnej ośmiobocznej kaplicy św. Jerzego z XIII–XIV wieku oraz kościoła św. Jerzego z XVIII wieku. Według przekazów pierwszą świątynię wzniesiono tutaj na początku XIII wieku w stylu późnego romanizmu lub wczesnego gotyku.
Opis cech fizycznych Gminnego Cudu Regionu
Według map i rysunków Lubinusa była to świątynia ośmioboczna, zbudowana z cegły i kamienia, zwieńczona kopułą i niewysoką wieżyczką, otoczona cmentarzem. Obecnie jest to skwer otoczony kamiennym murem (ok. 3 m ponad poziomem chodnika), ograniczony ulicami Szczecińską, Sportową i Marii Konopnickiej.
Opis kontekstów historycznych Gminnego Cudu Regionu
Według przekazów pierwszą świątynię wzniesiono tutaj na początku XIII wieku w stylu późnego romanizmu lub wczesnego gotyku. Kaplica została w późniejszych wiekach zniszczona, a na przełomie XVII i XVIII wieku stanął tutaj kościół pw., podobnie jak jego poprzedniczka, św. Jerzego. Kaplica należała do dawnej osady Wyk, podgrodzia, a następnie przedmieścia Goleniowa. Kościół, zbudowany już w epoce nowożytnej, był świątynią na planie prostokąta, zbudowaną z cegły, zwieńczony hełmem. Służył mieszkańcom miasta do zakończenia II wojny światowej, w 1945 został doszczętnie spalony.
Stan zachowania/stopień kultywowania Gminnego Cudu Regionu
We wrześniu 2004 roku rozpoczęto prace wykopaliskowe w ramach projektu „Historie w kamieniach zapisane”. Projekt prowadzili wspólnie uczniowie gimnazjum z Bergen na Rugii oraz miłośnicy historii z pracowni historycznej przy Goleniowskim Domu Kultury. Inicjatorką i główną koordynatorką przedsięwzięcia była Ewa Aberbuch. Początkowym celem było odnalezienie fundamentów XVIII-wiecznego kościoła, jednak rezultaty prac przyniosły niespodziewane odkrycia.
Fundamenty kościoła znajdowały się około 30 cm pod powierzchnią gruntu i zachowały się w bardzo dobrym stanie. Oprócz murów odkryto fragmenty posadzek, wejść do świątyni oraz kilka zabytkowych nagrobków. W trakcie prac, prowadzonych przez całą jesień 2004 roku, odnaleziono również cenne artefakty, w tym fragmenty naczyń liturgicznych, ceramiki oraz skrytkę przypominającą miejsce na kamień węgielny. Ku zaskoczeniu badaczy odkryto także fundamenty średniowiecznej kaplicy. Gotyckie cegły poddano szczegółowym badaniom.
Projekt uporządkowania i udostępnienia terenu ruin został opracowany przez Tatianę Balcerzak we współpracy z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w Szczecinie. Początkowe plany, zakładające przykrycie całych ruin przezroczystą pleksą, zostały porzucone ze względu na zbyt dużą skalę obiektu. Prace porządkowe ruszyły w 2005 roku i zakończyły się w maju.
W ramach rewitalizacji wytyczono parkowe alejki, uporządkowano ruiny, fragmenty murów bez posadzek wysypano żwirem, a kilka starych nagrobków ustawiono na terenie. Zainstalowano metalową konstrukcję z fragmentami znalezisk, tablicę informacyjną, oświetlenie oraz całodobowy monitoring. Na terenie posadzono drzewa, ustawiono ławki i uprzątnięto park.
Obecnie ruiny są dostępne do zwiedzania dla wszystkich, stanowiąc ważny element dziedzictwa historycznego Goleniowa.
