Warmia i Mazury, kraina pełna tajemnic i historii, kryją wiele skarbów czekających na odkrycie. Jednym z nich jest Iławski Biskupin – miejsce wyjątkowe, którego historia, choć zapomniana przez lata, zaczyna na nowo budzić zainteresowanie.
Historia
Iławski Biskupin, zlokalizowany na pograniczu gmin Iława i Susz w leśnictwie Starkowo, odkryty został przypadkowo w 1929 roku. Podczas poszerzania drogi leśnej z Gardzienia do Piotrkowa robotnicy natknęli się na kamienne kręgi, które wzbudziły zainteresowanie leśniczego Henninga. Dzięki jego czujności odkryciem zajęli się archeolodzy, z Waldemarem Heymem na czele – dyrektorem Muzeum Zachodniopruskiego w Kwidzynie.
Heym szybko podjął badania, które ujawniły wyjątkową osadę z czasów kultury kurhanów zachodniobałtyjskich. W latach 30. XX wieku osada została przebadana przez trzy sezony, a wyniki prac opublikowano w 1937 roku.
Dawny wygląd osady
To, co wyróżnia Iławski Biskupin, to jej unikalne obwarowania. System podwójnych fortyfikacji – zewnętrznych kamiennych i wewnętrznych palisadowych z podmurówką – jest ewenementem w całej strefie nadbałtyckiej. Osada była doskonale zaplanowana. Składała się z ośmiu domów rozmieszczonych wokół większego budynku centralnego, prawdopodobnie pełniącego funkcję publiczną.
Co ciekawe, archeolodzy odnaleźli stosunkowo niewiele przedmiotów codziennego użytku, co wskazuje, że mieszkańcy osady prawdopodobnie opuścili ją w sposób zorganizowany, zabierając wszystkie cenne przedmioty.
Po zakończeniu badań w latach 30. XX wieku miejsce to popadło w zapomnienie, a wyniki Heyma przez długi czas pozostawały jedynie w świadomości naukowców. Dopiero w latach 90. XX wieku dr Wiesław Skrobot rozpoczął działania na rzecz popularyzacji tego miejsca. Dzięki jego audycjom radiowym, a także projektom ścieżek edukacyjnych w Parku Krajobrazowym Pojezierza Iławskiego, Iławski Biskupin ponownie trafił do świadomości mieszkańców i turystów.
Kamień „Waldemar”
Pomysłodawczynią projektu była Alicja Sarzyńska, kierownik Olsztyńskiego Centrum Edukacji Ekologicznej. To ona, zainspirowana życiorysem Heyma, postanowiła uhonorować jego osiągnięcia poprzez postawienie pamiątkowego głazu pochodzącego z lasów Nadleśnictwa Iława. Dzięki wsparciu inżyniera nadzoru Leszka Woźnicy oraz zaangażowaniu Fundacji Pronauka i Nadleśnictwa Iława, udało się znaleźć i przygotować głaz, który nazwano „Waldemar”. Kamień został starannie oczyszczony przez panią Alicję, a obok niego umieszczono tablicę informacyjną. Kamień „Waldemar” jest dziś częścią ścieżki edukacyjnej „Iławski Biskupin” i stał się symbolem trwałego upamiętnienia niezwykłej postaci i jej wkładu w badania nad historią regionu.
Przyszłość Iławskiego Biskupina
Iławski Biskupin to nie tylko wyjątkowe miejsce archeologiczne. To także skarbnica wiedzy paleobiologicznej i paleobotanicznej. Teren osady i jej otoczenia kryje mikroślady dawnych roślin i zwierząt, które mogą dostarczyć cennych informacji o środowisku, w którym żyli mieszkańcy osady.
Dziś miejsce to, choć jeszcze nie w pełni przebadane, ma szansę stać się ważnym punktem na mapie turystycznej i naukowej regionu. Dr Skrobot podkreśla, że współpraca z Nadleśnictwem Iława oraz lokalnymi władzami może pomóc w lepszym oznakowaniu i promocji tego miejsca, tak aby jego znaczenie było w pełni docenione.
Iławski Biskupin to nie tylko podróż w głąb historii, ale również okazja do obcowania z przyrodą. Szlak prowadzący do osady wiedzie przez malownicze lasy pełne dzikiej zwierzyny, a podmokły teren dawnego jeziora jeszcze bardziej podkreśla wyjątkowy charakter tego miejsca.
Dzięki wysiłkom miłośników regionu, takich jak dr Skrobot, Iławski Biskupin zaczyna na nowo zapisywać się w pamięci mieszkańców Warmii i Mazur oraz turystów. To dowód na to, że w naszym regionie kryją się jeszcze nieodkryte historie, które warto poznawać i pielęgnować.
Czy Iławski Biskupin stanie się kiedyś tak znany jak jego wielkopolski odpowiednik? Czas pokaże, ale jedno jest pewne – już teraz zasługuje na uwagę i troskę. To miejsce, które ma potencjał, by nie tylko odkrywać przeszłość, ale także inspirować przyszłość.