Czas powstania Gminnego Cudu Regionu
Pierwsze ślady osadnictwa na wzgórzu zamkowym pochodzą z VIII wieku, kiedy istniał tu warowny gród plemienia Trzebowian. Usytuowany na wzgórzu zamkowym, od ponad 750 lat pełnił funkcję centrum władzy i symbolu potęgi książąt piastowskich oraz kolejnych administratorów tych ziem. Jego bogata przeszłość, łącząca funkcje rezydencyjne, militarne i administracyjne, czyni go prawdziwym świadkiem historii regionu.
Opis cech fizycznych Gminnego Cudu Regionu
Zamek wielokrotnie zmieniał swoje oblicze, przechodząc przez przebudowy i rozbudowy w stylach kolejnych epok. Po pożarach w XVIII i XIX wieku oraz zniszczeniach z 1945 roku, niektóre części zostały odtworzone, a inne przekształcone. Obecnie zamek ma układ czworoboku, otoczony dziedzińcem.
Opis kontekstów historycznych Gminnego Cudu Regionu
W X wieku powstał gród kasztelański, który stanowił zalążek miasta. Odkrycia archeologiczne odsłoniły resztki drewniano-ziemnych wałów obronnych, potwierdzając strategiczne znaczenie tego miejsca w średniowieczu.
Na przełomie XII i XIII wieku z inicjatywy Henryka Brodatego gród został przekształcony w jedną z pierwszych na ziemiach polskich murowanych warowni. Wybudowano monumentalne palatium oraz dwie obronne wieże: św. Piotra i św. Jadwigi. Palatium, mierzące 61,5 m długości i 12 m wysokości, było wówczas jedną z największych budowli świeckich w Europie Środkowej. W jego wnętrzach znajdowała się reprezentacyjna aula oraz książęce komnaty.
Obie wieże pełniły funkcje obronne i więzienne, a ich grube mury skutecznie odstraszały potencjalnych najeźdźców. W XIV wieku, za czasów Ludwika II, ich wysokość ponad dwukrotnie zwiększono, nadając im osiemnastoboczne nadbudowy. Wieża św. Piotra otrzymała kamienny gzyms koronujący i dekoracyjną balustradę, która stała się symbolem prestiżu książąt legnickich.
Zamek Piastowski słynął również z wyjątkowej kaplicy wzniesionej w latach 20. XIII wieku, której relikty są obecnie prezentowane w specjalnym pawilonie ekspozycyjnym.
Jednym z najpiękniejszych zachowanych elementów zamku jest renesansowa brama wjazdowa, dzieło Jerzego z Ambergu z XVI wieku. Portal zdobią bogato rzeźbione kolumny, fryz z medalionami przedstawiającymi księcia Fryderyka II i jego żonę Zofię Brandenburską oraz kartusz z orłem śląskim.
Stan zachowania/stopień kultywowania Gminnego Cudu Regionu
Obecnie w Zamku Piastowskim mieszczą się instytucje oświatowe, takie jak Dolnośląskie Centrum Kształcenia Ustawicznego i Językowego oraz Zespół Szkół Muzycznych. Zamek pozostaje miejscem inspirującym do zgłębiania historii i podziwiania średniowiecznej architektury.