Czas powstania Gminnego Cudu Regionu
2019 r.
Opis cech fizycznych Gminnego Cudu Regionu
Jest to interesująca i atrakcyjna wizualnie ścieżka edukacyjna, która przybliża historię Olkusza. W rolę przewodników po historii miasta, jego mieszkańcach, ciekawych miejscach, lokalnych legendach oraz obiektach, wcieliło się symbolicznie 18 niewielkich figur odlanych z brązu. Każda z tych figur, pokryta patyną i umieszczona na postumencie z charakterystycznego czerwonego zlepieńca parczewskiego, przedstawia olkuskiego górnika, czyli gwarka, który staje się narratorem historii miejsca, przed którym została ustawiona. Wizerunki gwarków oparte są na źródłach ikonograficznych, w tym na dziełach z XVI wieku, m.in. Georgiusa Agricoli. Zlepieniec parczewski to czerwono-rdzawa skała wydobywana podczas eksploatacji wyrobisk górniczych w Olkuszu. Jej złoża znajdowały się w środkowo-północnej części miasta, w sąsiedztwie ulic Parcze, Cegielnianej i Wapiennej, skąd pochodzi jej nazwa. Zlepieniec parczewski był szeroko wykorzystywany jako materiał budowlany, szczególnie przy wznoszeniu historycznej zabudowy miasta. Obecnie stanowi symbol Olkusza i jego dziedzictwa kulturowego.
fot. Bartosz Gawlik
Dodatkowym elementem szlaku są repliki trojaków olkuskich, umieszczone w chodnikach na olkuskiej starówce. 130 monet z wizerunkiem króla Zygmunta III Wazy, wzorowanych na tych, które niegdyś wybijano w olkuskiej mennicy, wyznacza trasę „Srebrnego Szlaku Gwarków Olkuskich”. Szlak ten umożliwia przejście przez miasto, poznając historię Olkusza i jego mieszkańców.
Idąc z duchem czasu, autorzy przedsięwzięcia zadbali o wykorzystanie nowoczesnych technologii, które wspierają cały projekt. Szlak gwarków posiada aplikację mobilną, która pozwala na wirtualne zwiedzanie starówki, oferując ciekawe informacje związane z kolejnymi figurami gwarków. Projekt ten oferuje różne płaszczyzny narracyjne, dostosowane do odbiorców w różnym wieku.
Autorem figur przedstawiających gwarków jest rzeźbiarz, malarz i filozof Jan Siuta. To również on jest autorem realizacji wawelskich sarkofagów Lecha i Marii Kaczyńskich, zaprojektowanych przez architektkę Martę Witosławską.
fot. Bartosz Gawlik
Opis kontekstów historycznych Gminnego Cudu Regionu
Sam pomysł umiejscowienia Szlaku Gwarków w przestrzeni miasta zasługuje na uwagę i uznanie. Dodatkowym atutem jest atrakcyjna
i spójna forma całej koncepcji oraz jej wykonanie. Formuła szlaku zachęca do spacerów po rynku i przyległych ulicach, w poszukiwaniu kolejnych tajemniczych postaci, co skutkuje jednoczesnym odkrywaniem historii miasta. Dla wielu nowo przybyłych do Olkusza nie jest to oczywiste, że miasto było kiedyś ważnym ośrodkiem pozyskiwania rud srebra i ołowiu, a ta informacja jest pierwszą, jaką uzyskujemy po zetknięciu z gwarkami.
fot. Bartosz Gawlik
Każda z postaci nawiązuje do miejsca, w którym została umieszczona. Gwarek siedzący na pozostałościach Bramy Sławkowskiej, znajdującej się na zachodniej stronie rynku, dzierży herb miasta oraz kopaczkę, będącą atrybutem górnika. W okolicy odnowionego budynku dawnego starostwa napotkamy gwarków wybijających monety, jak niegdyś w olkuskiej mennicy. Tuż obok olkuskiej bazyliki św. Andrzeja znajduje się gwarek trzymający w ręku duży krzyż. Postać ta nawiązuje do srebrnego „Krzyża Gwarków”, ufundowanego w XVII wieku przez olkuskich górników.
fot. Bartosz Gawlik
Przy reliktach Bramy Krakowskiej spotkamy gwarka piechura, który symbolizuje przybywających do Olkusza, ale także tych, którzy wracali z Krakowa ze zdobytą wiedzą, na przykład z zakresu geologii. Na szlaku napotkamy także gwarka z mieczem katowskim, podobnym do tego, który znajduje się w pobliskim muzeum, gwarka pochylonego nad srebrną kołyską, czy innego, wytapiającego ołów.
Atrakcyjność i pomysłowość szlaku zostały docenione w licznych konkursach na produkty turystyczne.
fot. Bartosz Gawlik
Stan zachowania/stopień kultywowania Gminnego Cudu Regionu
bardzo dobry