Czas powstania Gminnego Cudu Regionu
1808–1809 r. – Budowa pałacu dla księcia Pawła Sapiehy, według projektu Fryderyka Alberta Lessla
Opis cech fizycznych Gminnego Cudu Regionu
Pałac w Pęcicach to elegancka, piętrowa rezydencja na planie prostoką, o zwartej bryle wzbogaconej trzema ryzalitami. Centralny ryzalit przyciąga uwagę bogato zdobionym portalem w formie półkolistej absydy, wspartej na dwóch uproszczonych kolumnach. Gzymsy kordonowe i wieńczące podkreślają horyzontalny układ fasady.
W latach 1919–1922, po zniszczeniach z czasów I wojny światowej, pałac został odbudowany przez Romualda Gutta. Architekt wprowadził zmiany w elewacji – zastąpił dekoracje z tynku poziomymi boniami, nadając budowli spokojny, harmonijny charakter. Subtelnie zaznaczono dawne detale sztukatorskie. Nad centralnym ryzalitem umieszczono patriotyczny napis: „Jam Dwór Polski, co walczy mężnie i strzeże wiernie”, autorstwa Antoniego Marylskiego.
Wnętrza zostały znacznie uproszczone, lecz zachowały historyczny charakter. Otaczający pałac park krajobrazowy, zaprojektowany przez Jana Chrystiana Schucha, charakteryzuje się malowniczym stawem z wyspą. Na północny wschód od pałacu znajdują się zabudowania gospodarcze dawnego folwarku, w tym kuźnia, spichlerz i stajnia-wozownia, stanowiące cenny przykład architektury wiejskiej.
Opis kontekstów historycznych Gminnego Cudu Regionu
Pałac w Pęcicach to wyjątkowe miejsce na mapie regionu, łączące elementy architektury rezydencjonalnej i bogatą historię. Zbudowany na początku XIX wieku, służył najpierw jako siedziba rodziny Sapiehów i miał pełnić funkcję siedziby loży masońskiej „Braci Polaków Zjednoczonych na Wschodzie Warszawy”. W 1818 roku przeszedł w posiadanie Antoniego Korwin-Bieńkowskiego, który dostosował go do celów mieszkalnych, dodając taras i parterowe przybudówki do elewacji bocznych. Potem majątek stał się własnością Popławskich oraz Łuszczewskich i Marylskich. W czasie I wojny światowej poważnie uszkodzony podczas bitwy nad Utratą. Po wojnie Antoni Marylski-Łuszczewski zlecił jego odbudowę i modernizację, oddając w ręce Romualda Gutta projekt przywracający pałacowi dawny blask.
W XX wieku pałac pełnił różne funkcje – od szpitala po ośrodek szkoleniowy, co wpłynęło na jego stan. Dzięki działalności Fundacji Dwór Polski obiekt został ocalony od zapomnienia i przekształcony w miejsce wydarzeń kulturalnych i historycznych.
Stan zachowania/stopień kultywowania Gminnego Cudu Regionu
Pałac w Pęcicach, mimo burzliwej historii, jest dziś dobrze odrestaurowany dzięki pracy Fundacji Dwór Polski. Otoczony parkiem i historycznymi zabudowaniami, stanowi ważny element dziedzictwa kulturowego regionu. W budynku odbywają się wydarzenia artystyczne i historyczne, pielęgnujące pamięć o jego bogatej przeszłości.