Czas powstania Gminnego Cudu Regionu
1878 rok
Opis cech fizycznych Gminnego Cudu Regionu
Figura jest najprawdopodobniej wykonana z lokalnego kamienia, jak wapień pińczowski, typowy dla regionu Ponidzia. Kamień ten jest stosunkowo łatwy do obróbki, a zarazem trwały, co czyni go idealnym materiałem do tworzenia rzeźb przydrożnych i sakralnych.
Figura św. Judy Tadeusza w Szańcu ma charakterystyczne proporcje ludzkie. Jest przedstawiana w postawie stojącej, co nadaje jej wyrazisty, dostojny charakter.
Rzeźba przedstawia św. Judę Tadeusza w tradycyjnej szacie apostoła, czyli tunice i płaszczu, który może być ułożony w sposób naturalny, podkreślający ruch ciała. Atrybutem świętego jest często księga (symbol nauki i mądrości) lub wizerunek serca z krzyżem, który może być widoczny na figurze. Ubranie postaci jest szczegółowo wyrzeźbione, ukazując fałdy materiału.
Twarz św. Judy Tadeusza na figurze ma spokojny, pobożny wyraz, co jest typowe dla rzeźb sakralnych, które miały wywoływać uczucie szacunku i oddania. Oczy postaci często mają wyraz skupienia, co sugeruje, że święty jest skoncentrowany na modlitwie lub kontemplacji.
Rzeźba w Szańcu jest precyzyjnie wykonana, z widocznymi detalami, które oddają charakterystyczne cechy postaci św. Judy Tadeusza. Detale twarzy, dłoni i ubioru są dokładnie wymodelowane, a całość jest starannie dopracowana, co wskazuje na wysoką jakość pracy rzeźbiarskiej.
Ze względu na materiał, z którego figura jest wykonana (wapień), figura ma naturalny kolor kamienia – jasny, lekko szary lub kremowy. Często kamień ten z biegiem lat zyskuje patynę, co nadaje rzeźbie szlachetny, nieco postarzały wygląd, podkreślający jej historyczny charakter.
Opis kontekstów historycznych Gminnego Cudu Regionu
Figura św. Judy Tadeusza w Szańcu, gmina Busko-Zdrój, stanowi cenny element dziedzictwa kulturowego regionu Ponidzia, a jej historia jest częścią szerokiego kontekstu religijnego, społecznego i artystycznego tego obszaru.
Św. Juda Tadeusz był jednym z apostołów Jezusa, a po jego śmierci i kanonizacji stał się patronem trudnych spraw i przypadków beznadziejnych. W tradycji katolickiej św. Juda Tadeusz jest często wzywany w sytuacjach kryzysowych, szczególnie w tych, które wydają się niemożliwe do rozwiązania. Jego kult zyskał na sile szczególnie w XVIII i XIX wieku, kiedy ludzie poszukiwali pomocy w trudnych chwilach. W Polsce, podobnie jak w innych krajach chrześcijańskich, figury św. Judy Tadeusza były stawiane w miejscach publicznych i w przydrożnych kapliczkach jako wyraz modlitwy o pomoc w trudnościach życiowych.
Figura św. Judy Tadeusza w Szańcu wpisuje się w długą tradycję tworzenia rzeźb sakralnych i przydrożnych w Polsce, szczególnie w regionach wiejskich. Ponidzie, z jego bogatą historią religijną, jest obszarem, gdzie rzeźby kamienne, kapliczki i krzyże pełniły funkcję zarówno modlitewną, jak i ochronną. Przedstawienia świętych, w tym Judy Tadeusza, były postawione w miejscach strategicznych – przy drogach, skrzyżowaniach, w pobliżu lasów czy rzek, jako przypomnienie o wierzeniach i miejscu modlitwy. W przypadku Szańca, niewielkiej wsi, figura ta mogła służyć jako punkt odniesienia, a także miejsce modlitwy dla podróżnych i miejscowej ludności.
Wartość figury św. Judy Tadeusza w Szańcu nie sprowadza się tylko do jej funkcji religijnej. Jest to także dzieło sztuki rzeźbiarskiej, które wpisuje się w tradycję rzeźby ludowej Ponidzia. Wapień pińczowski, typowy dla tego regionu, stanowił doskonały materiał do tworzenia rzeźb sakralnych, które zachowały się do dziś. Technika wykonania, detale figury, takie jak fałdy odzieży, a także wyraz twarzy świętego, świadczą o kunszcie rzeźbiarskim lokalnych twórców, którzy przez wieki tworzyli tego typu dzieła.
Rzeźba św. Judy Tadeusza w Szańcu, podobnie jak inne figury przydrożne w Polsce, pełniła także funkcje społeczne. Była symbolem jedności w społeczności wiejskiej, stanowiąc punkty spotkań, modlitw, a także miejscem, gdzie w sytuacjach kryzysowych ludzie gromadzili się, by prosić o pomoc. Ponadto figury takie pełniły funkcje wychowawcze i edukacyjne, przypominając mieszkańcom o wartościach religijnych i moralnych.
Szaniec, położony w gminie Busko-Zdrój, jest częścią regionu Ponidzia, który charakteryzuje się bogatym dziedzictwem historycznym i kulturowym. W okolicach Buska-Zdroju, w tym także w Szańcu, znajduje się wiele innych zabytków sakralnych i przydrożnych, które świadczą o silnej religijności tego obszaru. Figura św. Judy Tadeusza może być zatem rozumiana jako element większej sieci religijnych miejsc kultu i pomników, które były stawiane wzdłuż dróg i szlaków pielgrzymkowych.