Czas powstania Gminnego Cudu Regionu
nieznany
Opis cech fizycznych Gminnego Cudu Regionu
Teren przy drodze ma charakter piaszczysty, a w pobliżu znajduje się las, głównie sosnowy. Otoczenie źródła oraz figury jest ogrodzone z okorowanych i lakierowanych pni sosnowych. Figura św. Jana Nepomucena w Skałbani ma charakter typowy dla wielu podobnych monumentów tego świętego. Jest to drewniana rzeźba przedstawiająca świętego w szatach kapłańskich, z krzyżem i biretem na głowie. Figura jest polichromowana.
fot. Bartosz Gawlik, 2017 r.
Opis kontekstów historycznych Gminnego Cudu Regionu
Źródło św. Jana w Skałbani to jedno z lokalnych, miejsc kultu w regionie, które ma swoje korzenie w tradycji ludowej oraz religijnej. Znajduje się ono w malowniczej okolicy gminy Łazy, w województwie Śląskim, w pobliżu niewielkiej wsi Skałbnia. Miejscowość położona jest na granicy powiatów zawierciańskiego (województwo śląskie) i olkuskiego (województwo małopolskie). Wieś znana jest ze źródła św. Jana Nepomucena, z którego wypływa krystalicznie czysta woda. Jest to wywierzysko, czyli typ źródła krasowego, w którym wody podziemne wypływają ze szczelin skalnych w wapiennych skałach. Woda ze źródła wypływa z betonowej cembrowiny, a następnie tworzy mały leśny strumyk. W pobliżu znajduje się ławeczka, a teren wokół źródła ogrodzony jest bejcowanymi pniami sosnowymi. Przy źródle stoi figura jego patrona. Jest to sporych rozmiarów polichromowany wizerunek św. Jana Nepomucena, umocowany na rozwidlającym się konarze drzewa, który zwieńczony jest drewnianym daszkiem. Święty Jan Nepomucen związany jest z wodą, rzekami, rozlewiskami
i źródłami. Według ludowej tradycji miał on chronić nie tylko przed powodziami, ale także przed suszą. Jego wizerunki, zwane „Nepomukami”, stawiano zazwyczaj przy rzekach i mostach. W Skałbani opiekuje się on źródłem.
fot. Bartosz Gawlik, 2017 r.
Badania wody ze źródła św. Jana Nepomucena, przeprowadzone na zlecenie gminy, potwierdziły jej bardzo dobrą jakość oraz zdatność do bezpośredniego spożycia. Miejsce to jest popularnym punktem czerpania wody zarówno przez okolicznych mieszkańców, jak i turystów szukających nie tylko wytchnienia w przyrodzie, ale także kontaktu z duchowością tego miejsca. Atrakcyjności tego miejsca dodaje wspomniana drewniana rzeźba św. Jana Nepomucena. Woda wypływająca z wywierzyska, łącząc się z innymi lokalnymi strumieniami, wpada do Centurii, która zasila Białą Przemszę.
Woda ze źródła św. Jana ma w tradycji lokalnej szczególne znaczenie, ponieważ uważana była za wodę leczniczą, mającą moc uzdrawiania i ochrony przed chorobami. Inna opowieść mówi, że na tej wodzie w okolicznych gospodarstwach wytwarza się znany i ceniony wysokoprocentowy trunek.
fot. Bartosz Gawlik, 2017 r.
Stan zachowania/stopień kultywowania Gminnego Cudu Regionu
Zadbany